Holenderskie Indie Wschodnie

źródło: Rzeczpospolita

Wnętrze domu w Kupang na Timorze, rycina francuska, 1720 r.

źródło: Rzeczpospolita

Widok Batawii, holenderskiej kolonii na wyspie Jawa, początek XIX w.

źródło: Rzeczpospolita

Jan Pieterszoon Coen, generalny gubernator Holenderskich Indii Wschodnich, mal. Jacob Waben, początek XVIII w.

źródło: Rzeczpospolita

Brytyjskie okręty wojenne u brzegów Holenderskch Indii Wschodnich, mal. Dominic Serres, początek XIX w.

źródło: Rzeczpospolita

Skład drewna w holenderskiej Batawii, rycina, ok. 1820 r.

źródło: Rzeczpospolita

Targ w Batawii, rycina holenderska, XVII w

źródło: Rzeczpospolita

Statki u wejścia do portu w Kalkucie, rycina, 1731 r.

źródło: Rzeczpospolita

Brytyjska fregata u wybrzeży Indii, mal. Thomas Whitcombe, początek XIX w.

źródło: Rzeczpospolita

Znak Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej na dokumencie z 1698 r.

źródło: Rzeczpospolita

Kapitan John Foote pływający w służbie Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej w stroju azjatyckim, mal. Joshua Reynolds, 1761 r

źródło: Rzeczpospolita

Francuski dowódca Suffren spotyka się z Hajdarem Alim, władcą królestwa w południowych Indiach

źródło: Rzeczpospolita

Plan Pondicherry w Indiach z 1741 r.

źródło: Rzeczpospolita

Gubernator Dupleix broni Pondicherry przed Brytyjczykami w 1748 r., rycina francuska, 1797 r.

źródło: Rzeczpospolita

Starcie eskadry brytyjskiej i francuskiej pod Trincomalee na Cejlonie 25 sierpnia – 3 września 1782 r., mal. Dominic Serres

źródło: Rzeczpospolita

Baron Robert Clive, dowódca wojsk brytyjskich w Indiach, zwycięzca spod Plassey, gubernator Bengalu, mal. Nathaniel Dance, 1773 r.

źródło: Rzeczpospolita

Francuski dowódca Bertrand-Franc, ois Mahe de la Bourdonnais walczący z Brytyjczykami w Indiach, ok. 1750 r.

źródło: Rzeczpospolita

Nabrzeże w Kalkucie, rycina Thomasa Daniella, 1797 r.

źródło: Rzeczpospolita

Brytyjski okręt wojenny na tle portu Madras w Indiach, rycina, 1797 r.

źródło: Rzeczpospolita

Portugalska galera u wybrzeży Indii, rycina z dzieła Jana Huygena van Linschotena „Zapis podróży... do Indii Wschodnich”, początek XVII w.

źródło: Rzeczpospolita

Mapa Azji Południowowschodniej, ryt. Nicolas Visscher, XVII w.

źródło: Rzeczpospolita

Manuel Lopez de Legazpi, hiszpański zdobywca Filipin, na pomniku w Cebu

źródło: Rzeczpospolita

Manila, stolica hiszpańskich Filipin, rycina, ok. 1750 r.

źródło: Rzeczpospolita

Dżonka i łodzie na chińskiej rzece, mal. George Chinnery, początek XIX w.

źródło: Rzeczpospolita

Holenderska mapa Azji, ryt. Pieter van der Keele, 1614 r.

źródło: Rzeczpospolita

Chińczycy, rycina z dzieła Jana Huygena van Linschotena „Zapis podróży... do Indii Wschodnich”, początek XVII w.

źródło: Rzeczpospolita

Abel Tasman

źródło: Rzeczpospolita

Widok Sydney w Australii, druga połowa XVIII w

źródło: Rzeczpospolita

Zatoka Sydney w Australii, rycina według rysunku Johna Huntera, 1782 r.

źródło: Rzeczpospolita

Maorysi atakują holenderskie statki u wybrzeży Nowej Zelandii, rycina według rysunku z dziennika Abla Tasmana, połowa XVII w.

źródło: Rzeczpospolita

Statki na redzie Hobart na Tasmanii, mal. Louis Born Dodd

źródło: Rzeczpospolita

Replika holenderskiego statku „Duyfken”, na którym Willem Jansz jako pierwszy Europejczyk dotarł do Australii

źródło: Rzeczpospolita

Znak Brytyjskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, ok. 1730 r.

źródło: Rzeczpospolita

Targ na Goa, rycina z dzieła Jana Huygena van Linschotena „Zapis podróży... do Indii Wschodnich”, początek XVII w.

źródło: Rzeczpospolita

Holenderski żeglarz Jan Huygen van Linschoten, rycina z „Zapisu podróży... do Indii Wschodnich”, początek XVII w.

źródło: Rzeczpospolita

Strona tytulowa dzieła Jana Huygena van Linschotena „Zapis podróży... do Indii Wschodnich”, początek XVII w.

źródło: Rzeczpospolita

Widok portugalskiej kolonii Goa, rycina, ok. 1750 r.

Na początku XVII w. iberyjskie katolickie potęgi kolonialne znalazły się pod silną presją aspirującej do uzyskania statusu imperium handlowego protestanckiej Holandii

Metody działania Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej (VOC, istniejącej od 1602 r. – patrz nr 34) znamy dobrze, dzięki zachowanym dokumentom źródłowym. Niderlandczycy podzielili obszary swej działalności na trzy podstawowe grupy: tereny zdobyte podlegające ich pełniej władzy; tereny, którym narzucono holenderski monopol handlowy; obszary wolnego handlu. Mimo rozwijającej się w Holandii teorii wolności mórz dyrektorzy Kompanii dążyli do rozszerzenia dwóch pierwszych obszarów, zwłaszcza zaś do zwiększania zasięgu własnego monopolu. Jak pisał założyciel Batawii, gubernator generalny Indii Jan Pieterszoon Coen: „[…] handel w Azji musi być popierany i prowadzony pod ochroną broni Waszych Wysokości i broń ta opłacana być musi z zysków handlowych; tak więc nie możemy prowadzić wojny bez handlu i handlu bez wojny”.

Przyprawy korzenne – sprzedawane z ogromnym zyskiem w Europie – pozyskiwano, narzucając podległej ludności obowiązkowe kontyngenty dostaw po zaniżonych cenach. Uzależniano ją też od dostaw tkanin z Indii, a nawet żywności, gdyż obłożone wysokimi dostawami wsie nie były w stanie uprawiać niczego poza korzeniami. Kary za opóźnienie dostaw bądź ich obniżenie były okrutne. Gdy przydarzyło się to mieszkańcom wysp Banda, wojskowa ekspedycja część z nich wymordowała, a pozostałych obróciła w niewolników i wywiozła w inne rejony archipelagu. Z czasem na plantacjach...