Elita w pomarańczowych chustach

źródło: Archiwum Fotograficzne „Pomarańczarni”

Warszawa, 1949 r.: wyjazd na ostatni obóz przed rozwiązaniem ZHP

źródło: Archiwum Fotograficzne „Pomarańczarni”

Poczest sztandarowy 23 WDH, 1935 rok. Pierwszy z prawej Tadeusz Zawadzki, późniejszy „Zośka”

źródło: Archiwum Fotograficzne „Pomarańczarni”

Zlot w Poznaniu w 1929 roku: noszonym wówczas na głowach pomarańczowym chustom drużyna zawdzięcza swoją nazwę

źródło: Archiwum Fotograficzne „Pomarańczarni”

26 marca 1958 roku: wieniec od Pomarańczarni złożony pod Arsenałem

źródło: Archiwum Fotograficzne „Pomarańczarni”

Powrót z defilady, na czele phm Leszek Dąbrowski

źródło: Plus Minus

Znaczek 23. WDH powstał już w roku 1924. Używano go w różnych kolorach – podczas okupacji jednak „Zośka” kilkukrotnie sięgał również po pomarańczowy. W roku 1972 wersja pomarańczowo-czarna zaczęła być stosowana jako plakietka-logo szczepu

Drużyna harcerska z gimnazjum Batorego była społeczeństwem obywatelskim w miniaturze. Do „Pomarańczarni” należeli zarówno późniejszy żołnierz NSZ, jak i wybitny matematyk pochodzenia żydowskiego.

„Kamienie na szaniec" Aleksandra Kamińskiego, bohaterowie tej książki i ich środowisko: drużyna harcerska, szkoła i rodziny – wszystko to powróciło w burzliwej dyskusji medialnej. Nie zamierzam wdawać się w tym miejscu w bezpośrednią polemikę z poglądami sprawczyni zamieszania, dr Elżbiety Janickiej, slawistki z instytutu PAN, nie chcę też wnikać w jej intencje – proponuję za to, abyśmy przyjrzeli się dziejom środowiska harcerskiego, w jakim wyrośli Rudy, Zośka i Alek.

Czy zarzucanie Pomarańczarni antysemickich poglądów znajduje potwierdzenie w faktach? Czy mit „Kamieni" zbudowany jest na fałszywych podstawach, a jego bohaterowie powinni zostać strąceni z piedestału? Czy było to środowisko nieprzyjazne mniejszościom? Aby na te pytania odpowiedzieć, zróbmy to, czego – jak się wydaje – nie uczyniła dr Janicka: zajrzyjmy do źródeł.

Pierwsze lata

Pierwsza drużyna harcerska w warszawskim Gimnazjum im.  Stefana Batorego została utworzona w listopadzie 1920 roku. Batory mieścił się wówczas w nieistniejącym już dzisiaj budynku przy ul. Kapucyńskiej, w pobliżu gmachu Hipoteki, w miejscu, w którym przebiega dziś trasa W-Z. Szkoła istniała już od ponad dwóch lat, jednak harcerstwa, obecnego w innych warszawskich gimnazjach, w niej nie było. Zdzisław Rudzki, energiczny dyrektor szkoły, nie chciał mieć niepotrzebnej konkurencji dla naukowych...