O prawach natury w procedurze sądowej

źródło: Shutterstock

Osobowość sędziego determinuje przebieg postępowania, ale tylko pośrednio wpływa na werdykt.

Sprawiedliwość pochodzi z prawa naturalnego. Nie można więc jej ustanowić albo uregulować, tak jak prawo pierwszeństwa na rondzie albo termin wniesienia apelacji. Sprawiedliwość jest pojęciem pierwotnym i jako wartość egzystuje w świadomości każdej ludzkiej istoty. Ludzie gotowi są do największych dla niej poświęceń. Każdy człowiek z natury reaguje na przejawy niesprawiedliwości, a przeżywanie tego stanu, choć jest domeną psychiki, potrafi negatywnie oddziaływać także na stan fizyczny człowieka.

Sprawiedliwość najprościej można określić jako oddanie każdemu, co mu się należy. Jest zawsze uznaniowa, co zgodnie stwierdzają filozofowie i teologowie. A sprawiedliwość idealna to sprawiedliwość boska, nieprzypadkowo najmniej konkretna i raczej nieodczuwalna w życiu codziennym.

Im bardziej próbujemy doskonalić obraz sprawiedliwości, tym bardziej się ona od nas oddala. Stając się idealną, odrywa się od rzeczywistości realnej mierzonej tu i teraz. Tak jednak być nie powinno, bo potrzebna jest człowiekowi także na co dzień. Trzeba więc „sprowadzić sprawiedliwość na ziemię", zamieniając ogóły na szczegóły, a wartości na konkrety.

W państwie praworządnym proces ten podzielony jest na dwa etapy. Pierwszy to zapisanie przejawów sprawiedliwości w przepisach prawa, aby każdemu oznajmić, co jest sprawiedliwe i prawem chronione, każdy zaś, kto prawa przestrzega, mógł mieć poczucie, że...