orzecznictwo

Stan wyłączający świadome albo swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli

Posłużenie się przez ustawodawcę sformułowaniem nieostrym, zakładającym mnogość i różnorodność przypadków, które wypełniałyby takie sformułowanie, zawsze objęte jest ryzykiem powstania wątpliwości interpretacyjnych, które finalnie rozwiewa judykatura.

Takim sformułowaniem jest m.in. stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. I choć ustawodawca starał się doprecyzować, że dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych, to jednak nie zawsze jest to jednoznaczne.

Podsumowanie dotychczasowego orzecznictwa w tym przedmiocie zaprezentował Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z 19 września 2024 r., II CSKP 307/23 (orzecznictwo SN dostępne pod adresem www.sn.pl, poza wyraźnie wskazanymi źródłami). Jak wskazał – odwołując się do wyroku Sądu Najwyższego z 1 lipca 1974 r., III CRN 119/74 (LEX nr 4954) – unormowanie z art. 82 kodeksu cywilnego dotyczy sytuacji, w której osoba składająca oświadczenie woli podejmuje czynność, pozostając pod czyjąś presją psychiczną, a sytuacja taka ma miejsce wówczas, gdy osoba składająca oświadczenie woli nie jest w stanie wskutek ciężkiej choroby oprzeć się wpływom innej osoby w takim stopniu, że uzasadnia to nieważność...