Boni patris familias diligentia 2000 lat później

Czego można oczekiwać od rozsądnego, dbającego o swoje interesy i przezornego obywatela?

Jednym z najważniejszych wzorców staranności, jakiej oczekiwano od dobrego, zapobiegliwego gospodarza w czasach starożytnego Rzymu, był dilegentia diligentis patris familias. Był to miernik abstrakcyjny i obiektywny, którym określano, w jaki sposób powinien zachować się człowiek rozsądny, odpowiedzialny i dbający o swoje interesy. Oprócz tego, że był to miernik w sprawach indywidualnej odpowiedzialności cywilnej, jego inną funkcją było określanie pożądanych społecznie standardów staranności działania.

Prawo rzymskie wykształciło wszak drugi standard staranności, który wydaje się bliższy dzisiejszej rzeczywistości, a mianowicie diligentia quam in suis. Był to standard subiektywny, który odnosił się do tego, jak konkretna osoba zachowywała się w swoich sprawach majątkowych i osobistych. Jeżeli była nieodpowiedzialna i niedbała, to mogła zostać zwolniona z odpowiedzialności. Jeśli zaś była skrupulatna i ostrożna, a w cudzej sprawie postąpiła niefrasobliwie, to ponosiła odpowiedzialność.

Od czasów rzymskich minęły dwa tysiąclecia, a ludzkość w tym czasie wykonała...