Lwów 1918: pogrom i śledztwo

źródło: ŻIH

Spalona synagoga przy ul. Bożniczej, przy której miały miejsce starcia polskich żołnierzy z żydowskimi milicjantami. Zdjęcie z listopada 1918 r.

źródło: NAC

Generał Bernard Mond, w listopadzie 1918 r. obrońca Lwowa

Wrogie wobec Żydów nastroje podczas listopadowych walk we Lwowie spowodowane były nie tylko postawą milicji żydowskiej w polsko-ukraińskim konflikcie, ale także nieprawdziwymi informacjami o jej udziale w zamordowaniu polskich jeńców.

W naszej świadomości historycznej obrona Lwowa w listopadzie 1918 roku kojarzy się z niebywałym heroizmem dzieci, młodzieży i lwowskich batiarów, którzy nie szczędzili życia dla polskości swego miasta. Jednak po wyparciu oddziałów ukraińskich za rogatki Lwowa doszło do krwawych wypadków w dzielnicy żydowskiej. Czy był to klasyczny antysemicki pogrom? Zaplanowany odwet? Czy tylko kolejny przejaw okrucieństwa wojny i rezultat łańcucha przypadkowych zdarzeń?

W trzecim dniu walk o miasto Polski Komitet Narodowy we Lwowie przyjął do wiadomości deklarację o utworzeniu milicji żydowskiej „w celu utrzymania porządku i bezpieczeństwa w dzielnicy przez ludność żydowską zamieszkanej”. Dokument mówił o „absolutnej neutralności” milicji żydowskiej w konflikcie polsko-ukraińskim. Jednak neutralność ta przez Polaków została źle przyjęta. We wspomnieniach polskich obrońców Lwowa, bez względu na prezentowane opcje polityczne i światopogląd, dominowała nieskrywana niechęć do Żydów za jawne sprzyjanie Ukraińcom. Z utarczek pomiędzy polskimi żołnierzami wyprawiającymi się po żywność a patrolami milicji żydowskiej na obrzeżach dzielnicy żydowskiej wyciągano wniosek, że Żydzi gremialne opowiedzieli się po stronie Ukraińców. Nawet przypadki brutalności żołnierzy ukraińskich przypisywano właśnie milicji żydowskiej.

Po obu stronach barykady

Wrogie nastroje wobec...