Podwaliny pod potęgę

źródło: Rzeczpospolita

Mikołaj Radziwiłł Stary, syn Radziwiłła Ościka – to on zaczął budować potęgę rodu

źródło: Rzeczpospolita

Trąby, herb Radziwiłłów – kartusz z zamku w Nieborowie

źródło: Rzeczpospolita

Anna Radziwiłłówna, córka Mikołaja Starego i żona księcia mazowieckiego Konrada III Rudego

źródło: Rzeczpospolita

Jerzy Radziwiłł Herkules, bohater bitwy pod Orszą

źródło: Rzeczpospolita

Karta tytułowa Biblii brzeskiej – Pisma Świętego przetłumaczonego na polski z inicjatywy Mikołaja Radziwiłła Czarnego

źródło: Rzeczpospolita

Mikołaj Radziwiłł Czarny

źródło: Rzeczpospolita

Wojciech Gerson „Zjawa Barbary Radziwiłłówny”

źródło: Rzeczpospolita

Mikołaj Radziwiłł Rudy, fragment obrazu Jana Matejki „Batory pod Pskowem”

źródło: Rzeczpospolita

Zamek Radziwiłłów w Ołyce

źródło: Rzeczpospolita

Krzysztof Radziwiłł Piorun, hetman wielki i polny litewski

źródło: Rzeczpospolita

Zbroja paradna Krzysztofa Radziwiłła Pioruna

źródło: Rzeczpospolita

Zamek Radziwiłłów w Nieświeżu, litografia z „Albumu widoków historycznych Polski”, według rysunku Napoleona Ordy

źródło: Rzeczpospolita

Mikołaj Radziwiłł Sierotka, autor diariusza z podróży do Ziemi Świętej

źródło: Rzeczpospolita

Wnętrze kościoła Bożego Ciała w Nieświeżu

źródło: Rzeczpospolita

Stanisław Radziwiłł Pobożny

źródło: Rzeczpospolita

Karol Radziwiłł Panie Kochanku, wojewoda wileński

źródło: Rzeczpospolita

Zamek Radziwiłłów w Birżach. Litografia z „Albumu widoków historycznych Polski”, według rysunku Napoleona Ordy

źródło: Rzeczpospolita

Rezydencja Radziwiłłów w Kiejdanach. Litografia z „Albumu widoków historycznych Polski”, według rysunku Napoleona Ordy

Potęga kresowych rodów możnowładczych (później zwanych magnackimi) zbudowana była na dwóch zasadniczych fundamentach: posiadanej ziemi i piastowanych urzędach. Tę prawidłowość dobrze ilustrują dzieje bodaj najpotężniejszego z tych rodów – Radziwiłłów.

Historycy nie są zgodni co do pochodzenia protoplastów rodu. Brak źródeł pisanych i bałamutna często tradycja nie pozwalają jednoznacznie stwierdzić, czy byli oni potomkami (z bocznej linii) wielkoksiążęcego rodu Giedyminowiczów, czy raczej ich przodków należy szukać pośród licznych książąt (kniaziów) przedchrześcijańskiej Litwy. Sami zainteresowani widzieli swego antenata w osobie Syrpocia, księcia na Kierniowie, i jego syna Ościka. Ten ostatni przyjął nową wiarę podczas chrystianizacji Litwy za Władysława Jagiełły, a podczas zjazdu w Horodle został „zaadoptowany” do rodu herbu Trąby. Od 1419 r. aż do swojej śmierci był kasztelanem wileńskim. Kontynuatorem dzieła Ościka był jego syn Radziwiłł Ościkowicz (zm. 1474). Był on już marszałkiem nadwornym, później marszałkiem ziemskim oraz wojewodą trockim. Zwieńczeniem jego potęgi było objęcie tuż przez śmiercią kasztelanii wileńskiej.

Mikołaj Radziwiłłowicz (zm. 1509) – syn Radziwiłła Ościka, którego imię dało nazwisko całemu rodowi – został obdarzony przez potomnych przydomkiem Stary. U boku Kazimierza Jagiellończyka i jego synów Mikołaj piął się w hierarchii urzędniczej Wielkiego Księstwa – od urzędu namiestnika smoleńskiego przez kasztelanię trocką aż po kanclerstwo wielkie litewskie. To właśnie Mikołajowi następne pokolenia Radziwiłłów przypisywały położenie podwalin pod przyszłą potęgę rodu. Dzięki...