Świętokrzyskie lata pisarza

źródło: Muzeum Narodowe w Kielcach

Gustaw Herling-Grudziński. A. Głuszczenko (olej, płótno), 2004, własność Muzeum Narodowego w Kielcach.

źródło: Muzeum Narodowe w Kielcach

Tu chodził do szkoły w Kielcach Gustaw Herling-Grudziński.

źródło: Muzeum Narodowe w Kielcach

Tablica pamięci pisarza na murze Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego.

Ukazujące się obecnie dzieła wszystkie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, które mają uczcić setną rocznicę urodzin pisarza, przypominają o jednej z najwybitniejszej postaci ziemi świętokrzyskiej.

Swoje dojrzałe życie twórca „Innego świata" dzielił między Paryż, gdzie jeździł do Jerzego Giedroycia i paryskiej „Kultury", oraz Neapol, gdzie mieszkał. Ale jego korzenie były w Kielcach i okolicach. Wiązały się też z ukrywanym po wojnie pochodzeniem. Publicznie nie podejmował tej kwestii.

Urodził się 20 maja w żydowskiej, spolonizowanej rodzinie. Jego rodzice mieszkali w Kielcach, ale wiele czasu spędzali też w swoim folwarku w Skrzelczycach. Po dwóch latach został sprzedany. Matka z czwórką dzieci przeniosła się do Kielc, ojciec zaś do domu przy młynie w Suchedniowie, nad rzeką Kamionką, z przyległym stawem otoczonym groblą oraz wieloma hektarami łąk. Posiadłość nazywała się Kuźnia i Fryszerka Berezów i była związana z dziejami Staropolskiego Zagłębia Górniczego.

Pisarz wspomniał o Suchedniowie ledwie kilka razy w „Innym świecie", w mikropowieści „Biała noc miłości" i opowiadaniu „Sny w pięknym Morodi". Napisał w nim: „Stałem na suchedniowskim moście, między żydowskim miasteczkiem i kościołem".

Zagadką na zawsze pozostanie, czy ostatni rabin Suchedniowa Izrael Dawid Lejman, który wzniósł w końcu XIX w. drewniany dom modlitwy Mendel Herling, był dziadkiem pisarza.

Warto zwrócić uwagę na kwestię podwójnego nazwiska. Na okładkach zagranicznych wydań widnieje tylko Herling. Według legendy rodzinnej...