Henryk II kontra Tomasz Becket

źródło: Photopower

Arcybiskupa Tomasza Becketa zamordowano 29 grudnia 1170 r. przed ołtarzem katedry w Canterbury

„Czy nikt nie uwolni mnie od tego kłopotliwego kapłana?" – krzyczał w zapamiętaniu król Henryk II Plantagenet. Towarzyszący mu rycerze zrozumieli słowa władcy jako ukryty rozkaz.

W drugim tysiącleciu chrześcijaństwa wielokrotnie dochodziło w Europie do sporów władców świeckich z przywódcami religijnymi. Najbardziej znany był konflikt między papieżem Grzegorzem VII a cesarzem Henrykiem IV. Każda ze stron sporu miała inną koncepcję funkcjonowania władzy centralnej, w tym wyboru papieży, mianowania biskupów czy stanowienia prawa. Dla Henryka IV kłótnia z biskupem Rzymu skończyła się pokutną pielgrzymką do Canossy w 1077 r. I choć konflikt został ostatecznie rozwiązany na mocy konkordatu w Wormacji, to przesądził o degradacji władzy cesarskiej i supremacji władzy papieskiej w Europie.

Na gruncie polskim męczeńska śmierć biskupa krakowskiego Stanisława ze Szczepanowa, zabitego 11 kwietnia 1079 r. przez króla Bolesława Śmiałego, stała się początkiem cichego konfliktu Piastów z hierarchią kościelną. Kronikarze Wincenty Kadłubek i Gall Anonim przedstawiali nieco odmienne wersje tego zabójstwa. Faktem jest jednak, że kanonizowany 8 września 1253 r. w Asyżu biskup krakowski Stanisław wcale taki święty nie był i spiskował przeciw królowi wspólnie ze zbuntowanymi możnowładcami. Niezależnie od powodów zabójstwo bezbronnego kapłana zaszkodziło koronie i uczyniło Kościół instytucją w dużym stopniu niezależną od władzy świeckiej. Podobny konflikt między królem i biskupem doprowadził do kryzysu politycznego w średniowiecznej...