Na straży rzek

źródło: Rzeczpospolita

Załoga monitora rzecznego ORP „Horodyszcze” czyści kadłub statku w suchym doku. Port w Modlinie, 1925 r.

autor zdjęcia: NAC (2)

źródło: Rzeczpospolita

Tzw. monitory rzeczne: ORP „Horodyszcze” i ORP „Warszawa” na rzece Prypeci (przełom lat 20. i 30. XX w.)

autor zdjęcia: NAC

źródło: Rzeczpospolita

Ignacy Mościcki (z kapeluszem w dłoni) na pokładzie statku uzbrojonego „Admirał Dickman” z Flotylli Pińskiej. Za prezydentem stoi gen. Sergiusz Zahorski. Pińsk, lipiec 1928 r.

Patrol rzeczny złożony z trzech motorówek dał początek formacji skutecznie broniącej polskich szlaków wodnych przed bolszewikami. Po wybuchu II wojny światowej większość marynarzy Flotylli Pińskiej została zamordowana przez Armię Czerwoną już drugiego dnia niewoli.

3 lipca 1919 r. siły bolszewickie walczyły pod miejscowością Horodyszcze (obwód piński na dzisiejszej Białorusi) z broniącą się armią polską. Rosjanom sprzyjało ukształtowanie terenu. Przed sobą mieli leśną polanę i las, dalej wody jeziora Horodyszcze. Wydawało się, że nie będzie łatwo ich stąd wyprzeć. Miejsce miało o tyle istotne znaczenie, że pozwalało bolszewikom kontrolować drogę na Łuniniec, który był ważnym węzłem komunikacyjnym. Potyczki Polaków z czerwonoarmistami przez dłuższy czas nie przynosiły rezultatu. W końcu, właśnie 3 lipca, rzeką Jasiołdą w stronę Horodyszczy popłynął patrol złożony z trzech łodzi motorowych: „Lech”, „Lisowczyk” i „Lizdejko”. Łodzie wiozły pluton 34. Pułku Piechoty dowodzony przez chorążego Andrzeja Baja. Polacy przeprowadzili szybki desant od strony jeziora, zaatakowali krasnoarmiejców od tyłu i zdobyli Horodyszcze. Uciekający Rosjanie zdołali jeszcze wezwać posiłki. Z pomocą ruszył im kuter z pobliskiej Flotylli Dnieprzańskiej, ale trzy motorówki nie pozwoliły mu dopłynąć. Na tafli jeziora doszło do strzelaniny, z której zwycięsko wyszły trzy polskie motorówki. Następnego dnia Polacy wyruszyli w stronę Łunińca odległego o ponad 100 kilometrów. W takich okolicznościach doszło między siłami armii polskiej i rosyjskiej do bitwy na tafli jeziora – jednego...