Globalny mąż stanu

autor zdjęcia: Piotr Guzik

źródło: Rzeczpospolita

Jeśli trzeba by wskazać jedną tylko osobę na świecie, która za naszego życia w największym stopniu przyczyniła się do zmiany globalnego geopolitycznego układu na lepsze, to jest nią właśnie Michaił Gorbaczow – pisze ekonomista.

Śmiałe reformy Michaiła Gorbaczowa przeprowadzane w Związku Radzieckim w latach 1985–1991 miały fundamentalne znaczenie nie tylko dla tego olbrzymiego, wielonarodowościowego państwa i jego mieszkańców. Bez uwzględnienia wpływu myśli i działań tego wybitnego męża stanu nie sposób zrozumieć istoty tektonicznych przemian, jakie zaszły na świecie trzy dekady temu, a które wciąż rzutują na to, co w licznych krajach, zwłaszcza w Eurazji, dzieje się współcześnie.

Pierestrojka i głasnost

ZSRR jeszcze w połowie lat 80. opierał się w głównej mierze na bolszewickiej zasadzie wyrugowania z rzeczywistości gospodarczej, społecznej i politycznej bez mała wszystkiego, co poprzedzało rewolucję komunistyczną z przełomu drugiej i trzeciej dekady XX w. Gospodarka, społeczeństwo i państwo miały funkcjonować nie na zasadzie racjonalnej modyfikacji ancien régime’u, a w oparciu o jego totalne zakwestionowanie – jako antyteza kapitalizmu. Własność prywatna miała być całkowicie wyparta przez własność państwową, centralne planowanie miało zastąpić mechanizmy rynkowe, pieniądz miał odgrywać coraz mniejszą rolę. Próby nieśmiałych reform polegających na odchodzeniu od tej ortodoksji podejmowane w 30-leciu 1956-1985 niewiele zmieniły. Podczas gdy dogmatycy tkwili w błędnym z gruntu przekonaniu, że sytuacja taka trwać może „ad calendas sovieticas”, Michaił Gorbaczow, nowy przywódca...