Zobaczyć Kresy

źródło: Rzeczpospolita

Nowogródek na XIX-wiecznej litografii według rysunku Napoleona Ordy

autor zdjęcia: Remigiusz Sikora

źródło: PAP

Ostra Brama w Wilnie

źródło: BEW

Zamek w Podhorcach

Bez poznania historii i dziedzictwa dawnych ziem wschodnich Rzeczypospolitej nie będziemy w stanie zrozumieć samych siebie - pisze Grzegorz Górny

W „Eseju o duszy polskiej” Ryszard Legutko pisze o pewnym zerwaniu ciągłości historycznej, jakie nastąpiło w Polsce po 1945 r. Jednym z jego elementów była utrata ziem nazywanych Kresami. Na mocy porozumień zawartych w Jałcie i Poczdamie Polska wydziedziczona została z ponad połowy swojego przedwojennego terytorium. Aż 52 proc. powierzchni II RP znalazło się poza granicami PRL. Były to ziemie szczególnie ważne dla formowania się polskiej tożsamości narodowej.

Urwany obwarzanek

W czasach nowożytnych największy wpływ na kształtowanie narodowej świadomości miała literatura. Na zbiorową wyobraźnię Polaków w największym stopniu oddziaływały zaś „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza i „Trylogia” Henryka Sienkiewicza. Nie jest przypadkiem, że akcja tych utworów rozgrywa się na ziemiach nazywanych Kresami: na Litwie, Białorusi i na Ukrainie. O żywotności obu dzieł świadczy sukces ich kinowych ekranizacji dokonanych przez Andrzeja Wajdę i Jerzego Hoffmana. Wyobraźnia narodowa Polaków ukształtowana została w dużej mierze przez pejzaże kresowe, ukraińskie stepy, litewskie bory, poleskie bagna, podwileńskie rojsty, naddnieprzańskie brzegi. To na tych ziemiach toczy się akcja „Konrada Wallenroda”, „Księdza Marka”, „Nie-boskiej komedii”, „Zamku kaniowskiego” i wielu innych XIX-wiecznych utworów, w których ciągle powracają pytania związane z naszym bytem narodowym i historycznymi...