Nowa rola Trybunału Konstytucyjnego

autor zdjęcia: Jerzy Dudek

źródło: Fotorzepa

Małgorzata Pyziak-Szafnicka Dobrze, że mamy w końcu strażnika prawa...

Tradycyjne funkcje sądu konstytucyjnego i pojawienie się nowej

1. Punktem wyjścia dla budowy systemu kontroli konstytucyjnej w Europie była koncepcja porządku prawnego jako zhierarchizowanego zbioru norm, z konstytucją na czele (tzw. normatywizm Hansa Kelsena). Pierwszy sąd konstytucyjny, utworzony w Austrii w 1920 r., miał czuwać nad zachowaniem tej hierarchii i eliminować z porządku prawnego normy niższej rangi, naruszające normy usytuowane wyżej. Rozwój sądownictwa konstytucyjnego w Europie nastąpił po drugiej wojnie światowej i był związany nie tyle z upowszechnieniem koncepcji teoretycznej, ile z dostrzeżeniem, że „kataklizm faszyzmu i nazizmu zrujnował teorie konstytucyjne oparte na prymacie ustawy, a także parlamentu – jako naturalnego protektora wolności i woli większościowej, utożsamianej z wolą powszechną" (D. Rousseau, Sądownictwo konstytucyjne w Europie, tłum. M. Granat, Wyd. Sejmowe, Warszawa 1999, s. 23). Uznano, że dla odbudowania demokracji konieczne jest ustanowienie instytucji, która zagwarantuje mniejszości możliwość kontrolowania ustaw pod kątem ich zgodności z konstytucją. Rola sądu konstytucyjnego polega na eliminowaniu z porządku prawnego aktów prawnych naruszających konstytucję, ale ma też istotną wagę ustrojową, gwarantując opozycji parlamentarnej wpływ na treść prawa stanowionego przez większość. Takie znaczenie miało utworzenie...