Świadomość, podjęcie decyzji i wyrażenie woli

Arkadiusz Turczyn Stan świadomości danej osoby w danym czasie jest ustaleniem faktycznym, dokonywanym przez sąd na podstawie oceny materiału dowodowego, przy uwzględnieniu wszystkich okoliczności mogących mieć wpływ na złożenie oświadczenia woli.

Nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która z jakichkolwiek powodów znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego, chociażby nawet przemijającego, zaburzenia czynności psychicznych (art. 82 k.c.). Powyższą regułą judykatura zajmuje się – można rzec – stale.

Jak w niej wskazano, dla stwierdzenia nieważności oświadczenia woli, opierając się na art. 82 k.c., wystarczające jest istnienie jednej z przyczyn uznania umowy za nieważną (wyrok SN z 27 lipca 2010 r., sygn. akt II CSK 147/10). W wyroku tym zauważono również, że stan wyłączający świadome powzięcie decyzji i wyrażenie woli nie oznacza całkowitego zniesienia świadomości. Wystarczające jest istnienie takiego stanu, który powoduje brak rozeznania, niemożność rozumienia posunięć własnych i posunięć innych osób oraz niezdawanie sobie sprawy ze znaczenia i skutków własnego postępowania (z odwołaniem się do wyroku SN z 7 lutego 2006 r., sygn. IV CSK 7/05; zob. także wyrok SN z 8 lipca 2010 r., sygn. II CSK 117/10). Odnotowania wymagają też wcześniejsze wypowiedzi, zgodnie z którymi ustawodawca nie dopuszcza stopniowalności opisanego wyżej stanu, a oczywistym jest, iż może on występować w różnym nasileniu. Sąd zawsze musi dokonać kategorycznej oceny, czy w chwili składania...