Prawnik i prawo granicy, czyli kto i co?

Najwyższy czas zrozumieć, że to nie przepis jest źródłem naszych europejskich problemów, ale często brak standardu, zasad oraz dobrej praktyki stosowania i interpretacji prawa.

Rocznica akcesji Polski do Unii Europejskiej dostarczyła idealnej okazji, aby chwilę refleksji poświęcić wyzwaniom, które prawo europejskie postawiło przed nami dwadzieścia lat temu i nadal je stawia. Oraz by spróbować krytycznie odpowiedzieć na fundamentalne pytania: Jak, czego i jakich prawników uczyć? Po co ludziom sąd? Czym jest prawo w XXI w. i jak działa? Ciemne dla autorytetu prawa i powagi sądów lata 2015–2023 potrzebę takiej dyskusji tylko wzmożyły.

Proliferacja prawa i jurydyfikacja społeczeństwa

Aktualność tych wyzwań i pytań jest konsekwencją zmian, jakie dzisiaj następują w sposobie postrzegania prawa i odpowiednio zmieniającej się roli prawników. Obecnie mamy do czynienia z fenomenem, który można nazwać „proliferacją prawa”. Jest coraz więcej przepisów, które regulują coraz większą liczbę dziedzin życia społecznego. „Proliferacja prawa” prowadzi z kolei do „jurydyfikacji społeczeństwa”: ludzie korzystają z regulacji prawnej coraz częściej, czasami nie mają wyboru, muszą swoje stosunki określać za pomocą prawa.

Oba procesy łączą się i tworzą sytuację „judycjalizacji”: skoro zachowania ludzi, ich obowiązki i uprawnienia są coraz częściej regulowane przez prawo, należy równocześnie zapewnić, że prawa i obowiązki będą efektywnie egzekwowane. W tym celu zwracamy się do sądów, których obowiązkiem jest właśnie...