Bezprawne pozbawienie wolności

Wolność fizyczna człowieka jest tak istotną wartością, że podlega ochronie zarówno wtedy, gdy człowiek ma świadomość jej bezprawnego naruszenia, jak i wtedy, gdy sobie tego nie uświadamia.

Wolność jest jedną z najważniejszych wartości przynależnych każdemu człowiekowi. Wywodzi się z samej natury istoty ludzkiej, co oznacza, że nie jest dobrem przyznawanym przez państwo. W literaturze przedmiotu wyróżnia się dwa rodzaje wolności – zewnętrzną, która charakteryzuje się brakiem przymusu i może zostać ograniczona jedynie na podstawie przepisów ustawy, oraz wewnętrzną, która umożliwia wyrażanie swojej woli i kierowanie własnym postępowaniem.

Prawo do wolności osobistej przyporządkowane jest do tzw. pierwszej generacji praw człowieka. Stosownie do treści przepisu art. 41 ust. 1 Konstytucji RP każdemu zapewnia się nietykalność osobistą i wolność osobistą. Pozbawienie lub ograniczenie wolności może nastąpić tylko na zasadach i w trybie określonych w ustawie.

W art. 189 kodeksu karnego ustawodawca dokonał penalizacji zachowania polegającego na bezprawnym pozbawieniu wolności człowieka. W kodeksie karnym z 1928 r. ustawodawca inaczej niż obecnie ułożył znamiona, stanowiąc, że kto człowieka pozbawia wolności, podlega karze więzienia do lat pięciu.

Wola aktualna i potencjalna

Warto zwrócić uwagę, że ustawodawca zrezygnował z wprowadzenia znamienia normatywnego wskazującego na bezprawność pozbawienia wolności. Pozbawienie wolności musi bowiem opierać się na przepisach prawa (zatrzymanie, tymczasowe aresztowanie, wykonanie kary pozbawienia wolności)....