Polityka narodowościowa na Kresach

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Konstytucja marcowa z 1921 roku. Art. 109 przewidywał, że „Każdy obywatel ma prawo zachowania swej narodowości i pielęgnowania swojej mowy i właściwości narodowych a osobne ustawy państwowe zabezpieczą mniejszościom pełny i swobodny rozwój ich właściwości narodowościowych”

źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Stanisław Grabski, polityk endecki, zwolennik ograniczenia szkolnictwa mniejszości narodowych

źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Drugi rząd Wincentego Witosa, tzw. rząd Chjeno-Piasta

źródło: NAC

Posiedzenie rządowej sekcji do spraw województw wschodnich i mniejszości narodowych. W mundurze — gen. Władysław Sikorski Rok 1925.

autor zdjęcia: Leszek Nabiałek

źródło: Rzeczpospolita

Narodowości na Kresach

źródło: Rzeczpospolita

Żołnierze KOP nosili zamiast rogatywki okrągłą czapkę typu angielskiego, jak szwoleżerowie

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Gen. Stanisław Haller

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Jewhen Konowalec, działacz Ukraińskiej Wojskowej Organizacji, przywódca Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Grupa polskich osadników wojskowych na Polesiu

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Żołnierz Korpusu Ochrony Pogranicza w strażnicy

źródło: Archiwum „Mówią Wieki"

Strażnica KOP

źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Posłowie Klubu Ukraińskiego, od lewej: Maksym Czuczmaj, Sergiusz Kozicki i Paweł Wasylczuk

źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Bronisław Taraszkiewicz, polityk białoruski, poseł na sejm RP, przewodniczący Białoruskiego Koła Poselskiego , przywódca Hromady, więziony w II RP, zamordowany w Związku Sowieckim podczas czystek stalinowskich. Przetłumaczył na białoruski „Pana Tadeusza”

źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Jasne strony polsko-ukraińskiego współżycia. Uczestnicy akademii zorganizowanej w Święto Niepodległości przez polsko-ukraiński Chrześcijański Związek Mieszczan w Drohobyczu

źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Ceniów (woj. tarnopolskie): napis na ścianie budynku szkoły powszechnej wzywa dzieci, aby nie uczyły się w języku polskim, lecz po ukraińsku

źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Bronisław Pieracki, minister spraw wewnętrznych zabity przez zamachowców OUN

źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Wasyl Mudry, polityk ukraiński, przewodniczący partii UNDO, wicemarszałek sejmu RP

źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Wojewoda wołyński Henryk Józewski (z lewej) oraz jego następca na stanowisku ministra spraw wewnętrznych gen. Felicjan Sławoj Składkowski

Do maja 1926 roku polskie rządy zdominowane przez prawicowe ugrupowania kierowały się zasadą asymilacji narodowej mniejszości białoruskiej i ukraińskiej, co zostało przyjęte przez nią niechętnie, wręcz wrogo.

Polityka narodowościowa na Kresach Wschodnich ukształtowała się przede wszystkim pod wpływem Narodowej Demokracji. W orbicie jej wpływów znajdowały się liczne organizacje społeczne czy kulturalne (np. Towarzystwo Straży Kresowej, Związek Obrońców Lwowa), a przede wszystkim aparat administracyjny i policyjny.

Jednocześnie endecja popierała rozwój polskiego osadnictwa wojskowego i cywilnego. Oczywiście politycy narodowi zdawali sobie sprawę, że polityka przymusowej asymilacji słowiańskich mniejszości spowoduje rozgoryczenie Ukraińców i Białorusinów. Jednak uważali politykę ustępstw i ugody za bardziej szkodliwą. Zadaniem polityki polskiej miało być „Wzmacnianie w województwach wschodnich »naturalnej penetracji« ludności polskiej, języka i kultury; wzmocnienie wśród »Rusinów« świadomości ich przynależności do państwa polskiego przez konsekwentne przestrzeganie zasady, że wszystko, co znajduje się w państwie polskim, jest polskie”. To były postulaty Stanisława Grabskiego z artykułu „Rusini”, zamieszczonego w „Słowie Polskim” w 1924 roku. Już samo określenie „Rusini” urażało Ukraińców nieuważanych przez większość Polaków za w pełni ukształtowany naród.

Ludowcy i lewica wobec mniejszości

Sprzymierzony z endecją PSL Piast Wincentego Witosa aprobował politykę silnej ręki, mówiąc ogólnikowo o...