Najwyższe odznaczenie wojskowe

źródło: Wikipedia

≥Wosną 1792 r. to książę Józef Poniatowski przekonał króla Stanisława Augusta, by ustanowił specjalne ordery dla wojska, które miały zwiększyć morale wśród polskich żołnierzy

źródło: NAC

≥Marszałek Piłsudski dekoruje Orderem Virtuti Militari V klasy oficerów i podoficerów 1. Dywizjonu Artylerii Konnej w Częstochowie (1924 r.) nac

Dzieje ustanowionego w 1792 r. przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego Orderu Virtuti Militari, przyznawanego za szczególne zasługi na polu bitwy, to zarazem opowieść o dramatycznych losach Rzeczypospolitej.

Panowanie Stanisława Augusta bywa różnie oceniane przez historyków. Owszem, podkreśla się jego zasługi na polu kultury i edukacji, próby reform, ustanowienie Konstytucji 3 maja, spór jednak toczy się o jego przejście na stronę targowiczan, a w konsekwencji – carskiej Rosji – co po upadku powstania kościuszkowskiego doprowadziło do III i ostatecznego rozbioru Polski 24 października 1795 r. Miesiąc później król podpisał swą abdykację. Jakkolwiek oceniać taką postawę – w kategoriach zdrady lub tylko słabości charakteru – nie możemy zapominać, że zaledwie trzy lata wcześniej Stanisław August czynił starania, by podnieść morale polskich żołnierzy walczących ze 100-tysięczną armią Katarzyny II. Carycę o interwencję poprosili targowiczanie, którym zależało na przywróceniu praw obowiązujących przed ustanowieniem Konstytucji 3 maja.

Wiosną 1792 r., po rozpoczęciu wojny polsko-rosyjskiej, król (za namową księcia Józefa Poniatowskiego, a zarazem dowódcy wojsk koronnych na Wołyniu, które skutecznie odpierały ataki carskich oddziałów) nakazał, by mennica wykonała pierwsze egzemplarze odznaczeń. Stanisław August tak pisał do swego bratanka: „Przyszło mi do głowy przesłać rodzaj medali owalnych, które z jednej strony mieścić będą moje imię, a z drugiej napis »Virtuti Militari«,...