Długi marsz Niemców przez konstytucje

źródło: Archiwum

Członkowie Zgromadzenia Narodowego udają się na obrady we frankfurckim kościele św. Pawła, 30 marca 1848

źródło: Archiwum

„Precz z Weimarem”, plakat Związku Bawarczyków, 1924 r.

źródło: Archiwum

„Głosuj w duchu konstytucji” – plakat wyborczy partii broniących republiki weimarskiej, 1924 r.

Poczucie obywatelskie zbudowane bardziej na wspólnych wartościach niż na historii czy etniczności - ten niemiecki eksperyment powraca jako wzór nowego ducha europejskiego. Czy jednak puenta ponadstuletnich zmagań naszych sąsiadów z samymi sobą musi pasować do wielonarodowej Unii?

Sto sześćdziesiąt lat temu, w czasie wiosny ludów, Niemcy rozpoczęli pisanie swojej pierwszej demokratycznej konstytucji. Taka rocznica wiele znaczy dla kraju, w którym powstało pojęcie „patriotyzmu konstytucji”, a służby specjalne noszą miano Urzędu Ochrony Konstytucji.

„W imię wolności” – pod tym hasłem wystawa w Niemieckim Muzeum Historycznym przypomina długi marsz Niemców przez kolejne konstytucje. Marsz ten po próbach i błędach zaprowadził ich do dzisiejszej Republiki Federalnej.

Am Anfang war Napoleon” – na początku był Napoleon – to zdanie niemieckiego historyka Thomasa Nipperdeya doskonale odnosi się i do historii niemieckich konstytucji. Dominacja cesarza Francuzów nad Niemcami przeorała polityczna świadomość nad Renem i Łabą. Pod naciskiem Paryża w szeregu podległych Napoleonowi państewek, takich jak Badenia czy Westfalia, przyjmowano edykty konstytucyjne.

Po kongresie wiedeńskim pamięć o tamtym eksperymencie przetrwała. Bardzo ostrożne w treści konstytucje przyjęto w Badenii, Bawarii czy Hesji-Kassel. Ale nawet te dość nieśmiałe, liberalne eksperymenty nie zachwycały kanclerza Austrii Klemensa Metternicha, który trząsł wtedy Niemcami.

Wystawa pokazuje, jaką obsesją była wówczas dla liberalnego mieszczaństwa wolna prasa i z jak obsesyjnym uporem policje niemieckich państewek ścigały nieprawomyślne druki. A w tych konfiskowanych drukach...