![[?]](https://static.presspublica.pl/web/rp/img/cookies/Qmark.png)
Fortyfikacje kresowego pogranicza
Kresy – a więc ziemie pograniczne – nie mogły się obejść bez strzegących kraju warowni. Jednakże „w stepie szerokim”, gdzie przestrzeni było zdecydowanie więcej niż ludzi, nie mógł powstać żaden system obronny na wzór zachodnioeuropejski, jak np. francuskie twierdze graniczne pomysłu Vaubana, finansowane przez bogatą monarchię Króla Słońce – Ludwika XIV.
W rozległej Rzeczypospolitej twierdz państwowych, królewskich było stosunkowo mało. Bodaj jedyną, wybudowaną od podstaw, był Kudak – wzniesiony w latach 30. XVII w. nad dolnym Dnieprem, i to bardziej dla powstrzymania Kozaków od chadzek na Morze Czarne niż jako osłona przeciw zewnętrznemu wrogowi.
Od czasów Kazimierza Wielkiego, który twardą ręką trzymał poddanych i wyduszał z nich pieniądze na budowę zamków, królowie już tak w Polsce nie budowali. Szlachta domagała się tego od nich i często pacta conventa zawierały postanowienia o wybudowaniu zamków na pograniczach, ale skarb królewski często wiał pustką albo i tonął w długach. W tej sytuacji rolę twierdz państwowych na Kresach grały zamki odziedziczone przez władców po dawnych książętach ruskich – takie jak Kamieniec Podolski – czy też warowne królewskie miasta, np. Lwów czy Smoleńsk. Dodajmy, że z reguły fortyfikacje takie były zaniedbane z powodu braku funduszy i naprawiano je pospiesznie dopiero w obliczu inwazji nieprzyjaciela – tak było ze Smoleńskiem w 1632 i 1654 r. i z Kamieńcem Podolskim w 1672 r. Funkcję ochrony pogranicza przejęły natomiast w dużym stopniu obronne rezydencje magnackie i dwory szlacheckie. W ten sposób uprzywilejowany stan Rzeczypospolitej brał na siebie odpowiedzialność za jej ochronę.
Jakież to były owe zamki i dwory magnatów i szlachty? Niezapomniany...
Archiwum Rzeczpospolitej to wygodna wyszukiwarka archiwalnych tekstów opublikowanych na łamach dziennika od 1993 roku. Unikalne źródło wiedzy o Polsce i świecie, wzbogacone o perspektywę ekonomiczną i prawną.
Ponad milion tekstów w jednym miejscu.
Zamów dostęp do pełnego Archiwum "Rzeczpospolitej"
ZamówUnikalna oferta
