Princip nie zazna spokoju

źródło: Corbis

Płyta z „odciskami stóp” i przerdzewiała Zastawa w tle. Sielskie Sarajewo w roku 1982

źródło: Wikipedia

Gavrilo Princip w więziennej celi w Terezinie. „Małe ręce w których drży pewność ciosu” sprzed dokładnie stu lat

źródło: Wikipedia

„Bunt!” Grafitti z cytatem z Principa we współczesnym Belgradzie

źródło: AFP

W większości opracowań zdjęcie to ma ilustrować moment aresztowania Principa. W rzeczywistości do cyrkułu prowadzony jest Austriak Ferdynand Behr, który starał się powstrzymać lincz na zamachowcu

Ćwiczenia z rzutu granatem i strzelania do celu, jakie odbywał 
w zakonspirowanej bazie pod Vranjem przyszły zamachowiec z Sarajewa, niewiele się różniły od odbywających się w tym samym czasie szkoleń Pierwszej Kadrowej pod Zakopanem.

Niektóre strzały nie cichną nigdy. Gimnazjalista, który dokładnie przed stu laty otworzył ogień do arcyksięcia Ferdynanda, w oczach Hitlera był biczem bożym, dla współczesnych historyków pozostaje przedmiotem zaciekłych sporów, dla anarchistów – bohaterem. Bośni i Serbii, które nie są w stanie się pogodzić w kwestii przeszłości, pozostaje bitwa na pomniki i tablice.

Sam zamach i wszystkie jego okoliczności zostały opisane tysiące razy: znamy prognozy pogody i kursy walut z 28 czerwca 1914 roku, nazwiska szoferów, stójkowych i wywiadowców obstawiających tamtego dnia ulice Sarajewa, menu ostatniego śniadania w życiu następcy tronu i garderobę obojga małżonków, opisaną tak szczegółowo, że można by się pokusić o parafrazę niezapomnianego akapitu z „Mistrza i Małgorzaty".

W arcydziele Bułhakowa „W białym płaszczu z podbiciem koloru krwawnika posuwistym krokiem kawalerzysty wczesnym rankiem czternastego dnia wiosennego miesiąca nisan pod krytą kolumnadę łączącą oba skrzydła pałacu Heroda Wielkiego wyszedł procurator Judei, eques Poncjusz Piłat" – a w tysiąc dziewięćset bez mała lat później, również wyznaczając koniec starego świata, starego ładu, „w ciemnoniebieskim mundurze generała kawalerii, w sztywno zaprasowanych czarnych spodniach z czerwonymi lampasami, z szeleszczącym nad głową jasnozielonym pękiem...