Pani poseł niosła zupę

autor zdjęcia: Magda Starowieyska

źródło: Rzeczpospolita

Żołnierz AK i działaczka opozycji demokratycznej przez całe życie działała z energią i uporem.

Życiorys Marii Dmochowskiej pokazuje, że historia rzadko pasuje do którejś z klisz, za pomocą których chcielibyśmy rozumieć dzieje naszego narodu – pisze historyk.

Zmarła w lutym tego roku była posłanka i wiceprezes IPN Maria Dmochowska była postacią nietuzinkową, z bogatym akowskim i opozycyjnym życiorysem. Urodzona 18 lipca 1930 r., dziś kończyłaby 87 lat. Do polityki trafiła dość przypadkowo w 1989 r., gdy dostała się do Sejmu, a jej rodzony brat, Jan Józef Lipski – do Senatu. Pozostawała związana ze środowiskiem wyrosłym z korowskiej lewicy. Była posłanką kolejno Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, Ruchu Obywatelskiego Akcja Demokratyczna, Unii Demokratycznej i Unii Wolności.

Łączniczka, zwiadowca, amunicyjna

Wojna zastała ją w Wyszogrodzie, gdzie spędzała wakacje u dziadków. Po latach twierdziła, że już wtedy było tam słychać strzały dochodzące z okolic Mławy. Wraz z matką wróciła do Warszawy. W 1943 r. wstąpiła do Szarych Szeregów, później walczyła w powstaniu. Wraz z oddziałem Kazimierza Radwańskiego, ps. Górski, jako sanitariuszka „Maja" wzięła udział w nieudanym szturmie powstańców na koszary policji w domu akademickim przy pl. Narutowicza. W wywiadzie dla Muzeum Powstania Warszawskiego wspominała: „Akcja skończyła się taką klęską, że potem [leżały tam] zwały trupów łapanych i rozstrzeliwanych żołnierzy, i ludności cywilnej, mężczyzn wyciąganych z domu. Może nie do pierwszego piętra, [ale] do połowy parteru to sięgało".

Oddział wmieszał się w ludność cywilną, co miało ochronić...