Wojna askarysów

autor zdjęcia: Gircke/ullstein bild via Getty Images

źródło: Rzeczpospolita

Oddziały niemieckie z radością witane przez mieszkańców Berlina. Na pierwszym planie: generał Paul von Lettow-Vorbeck

autor zdjęcia: Everett Collection / shutterstock

źródło: Rzeczpospolita

I wojna światowa w Afryce: niemieccy askarysi pozują do zdjęcia przy działach artyleryjskich

autor zdjęcia: Everett Collection / shutterstock

źródło: Rzeczpospolita

Jeden z kolonialnych oddziałów żołnierzy, których nazywano askarysami, dowodzony przez niemieckich oficerów. Afryka Zachodnia, ok. 1915 r.

Zmagania mocarstw na Czarnym Lądzie, toczone głównie rękami tubylców, nie miały większego wpływu na ostateczny rezultat Wielkiej Wojny, świadczyły jednak o jej światowym zasięgu i przypieczętowały fiasko niemieckiej Weltpolitik.

Aż do lat 80. XIX w. podbój kolonialny Afryki był „płytki” i niezbyt intensywny. Europejskie mocarstwa interesowały się tym rozległym kontynentem jedynie ze względu na to, że był niewyczerpanym źródłem niewolników i dogodnym pomostem do innych, bardziej interesujących rejonów w Ameryce i Azji. Lokowano tam niewielkie kolonialne przyczółki, faktorie handlowe, bazy wojskowe, porty. Wystarczy spojrzeć na dwie archiwalne mapy, np. z końca lat 70. XIX w. i cztery dekady późniejszą. Różnica jest ogromna. Na pierwszej większą część kontynentu będą pokrywały ówczesne kartograficzne „białe plamy”, a mapa wykonana tuż przed wybuchem I wojny światowej pokaże Afrykę niemal w całości podzieloną między mocarstwa europejskie. Cóż takiego wydarzyło się przez te kilka dziesięcioleci, że krajobraz geopolityczny Czarnego Lądu przekształcił się tak diametralnie?

Prawdziwy „wyścig o Afrykę”

Z perspektywy politycznej było to przede wszystkim powstanie w 1871 r. zjednoczonych Niemiec, co naruszyło w istotny sposób równowagę sił w Europie. Na Starym Kontynencie Niemcy dość szybko dotarli do ściany – dalsza realizacja imperialnych ambicji groziła globalnym konfliktem. Alternatywą była ekspansja kolonialna – rywalizacja z innymi mocarstwami na peryferiach – prowadzona pod hasłem Weltpolitik (pol. polityka światowa). Prawdziwy „wyścig o Afrykę” rozpoczął się tuż...