O samoopodatkowaniu decydują mieszkańcy
Referendum lokalne przeprowadza się na wniosek właściwej rady lub sejmiku. W takiej sytuacji należy podjąć uchwałę bezwzględną większością głosów. W jej treści należy podać pytanie lub pytania referendum, termin jego przeprowadzenia, wzór karty do głosowania oraz kalendarz czynności związanych z jego przeprowadzeniem.
Można je zorganizować również na wniosek mieszkańców. W takiej sytuacji należy uzyskać odpowiednie poparcie społeczne w postaci podpisów co najmniej 10 proc. mieszkańców gminy albo powiatu, a jeżeli jest to referendum wojewódzkie, to swoje poparcie musi wyrazić co najmniej 5 proc. uprawnionych do głosowania.
Przedmiotem referendum mogą być wszelkie sprawy należące do kompetencji organów określonej jednostki samorządu terytorialnego. Może ono dotyczyć również odwołania rady czy sejmiku, a w gminie także wójta. Ponadto decyzję o samoopodatkowaniu się mieszkańców gminy można podjąć jedynie w drodze referendum.