Tajemnice starej fotografii

źródło: Agencja Gazeta

źródło: Agencja Gazeta

Na odwrocie fotografii zachował się napis: „Krasnodębski Tad. PKS”. Innym tuszem dopisana cyfra 3

źródło: __Archiwum__

Pismo starosty węgrowskiego w sprawie ekshumacji czerwonoarmistów

Najsłynniejsza teraz fotografia w Polsce leży spokojnie w muzealnym archiwum. Jest pożółkła i nieco większa od paczki papierosów. Nikt o nią nie pyta. Za to wszyscy o niej mówią

Czy ludzie ze zdjęcia to hieny cmentarne? Czy polscy wieśniacy zostali właśnie złapani na rabowaniu zbiorowych mogił Żydów zamordowanych w obozie zagłady Treblinka II? Czy mają kieszenie pełne wygrzebanych z popiołów pierścionków i wyłamanych z czaszek złotych zębów?

Byliśmy w Treblince, uważnie oglądaliśmy oryginał fotografii, szukaliśmy jej autora i mamy wątpliwości.

1 Zdjęcie jest motywem przewodnim najnowszej książki Jana Tomasza Grossa „Złote żniwa”. Sprawa jest dziwna, bo książka jeszcze nie wyszła. Krąży wśród dziennikarzy i historyków jako załącznik do e-maila. Widać, że to wersja nieskończona – nie ma polskich znaków, w niektórych miejscach brakuje przypisów. Ale na przykładzie tego materiału dyskutowali o książce i odpowiedzialności Polaków za mordowanie Żydów i rabowanie ich majątku politycy, historycy i sam Gross wraz z małżonką w programie „Tomasz Lis na żywo”. Wtedy fotografia zyskała sławę.

We wstępnej wersji książki Gross kilka razy wraca do zdjęcia i od niego zaczyna opowieść:

„Na pierwszy rzut oka obrazek uchwycony na fotografii wydaje się dobrze znajomy – chłopi w porze żniw odpoczywają po pracy. Narzędzia na ramieniu albo postawione na sztorc służą już tylko za podpórkę, a przed sportretowaną na zdjęciu grupą złożone na ziemi plony.

(...) kiedy w końcu dostrzeżemy plon złożony u stop...