Robert Mugabe – ikona czy tyran?

autor zdjęcia: Marcel Antonisse

źródło: National Archives/Anefo

Zmarły 6 września 2019 roku Robert Gabriel Mugabe przez prawie 37 lat sprawował najważniejsze funkcje państwowe w Zimbabwe. Z jednej strony stał się symbolem wyzwolenia i innowacyjności, z drugiej – tyranii i niedoli własnego narodu.

Mugabe przyszedł na świat 21 lutego 1924 r. na misji katolickiej w pobliżu Harare, stolicy ówczesnej Rodezji Południowej, kolonii brytyjskiej. Ukończył szkołę prowadzoną przez jezuitów. Przez pewien czas zastanawiał się, czy nie zostać księdzem, jednak zrezygnował z tego pomysłu i zaczął pracować jako nauczyciel w szkole. Na studia wyjechał do Republiki Południowej Afryki, do jedynej szkoły dostępnej dla czarnoskórych, na Uniwersytet Fort Hare. Miejsce to zyskało miano bastionu afrykańskiego nacjonalizmu.

Więzienie i droga na szczyt

W 1960 r. powrócił do Rodezji i zaangażował się w politykę, m.in. kierował Afrykańskim Narodowym Związkiem Zimbabwe (ZANU). W roku 1964 został aresztowany i trafił do więzienia. Spędził w nim 11 lat, odsiadując wyrok za działalność wywrotową przeciwko rządowi białych. Czas spędzony za kratami Mugabe wykorzystał m.in. do ukończenia trzech fakultetów. Łącznie był absolwentem siedmiu specjalizacji, w tym studiów prawniczych w Londynie. Po wyjściu na wolność stanął na czele zbrojnego ramienia ZANU – Afrykańskiej Armii Narodowego Wyzwolenia Zimbabwe (ZANLA), prowadzącej partyzancką walkę z rządem białych w Rodezji.

Długa wojna domowa między białymi zwolennikami kolonialnego porządku i rdzenną ludnością Rodezji zakończyła się wraz z wyborami parlamentarnymi w 1980 r. Zwycięstwo Afrykańskiego Narodowego Związku Zimbabwe pozwoliło...