Dzieli wyznanie, prawo i ziemia
Rozdawnictwo urzędów i dzierżaw za Zygmunta III tak dla polskiej magnaterii, jak i dla zasłużonych oficerów z oddziałów kwarcianych wzmogło ruch osadniczy na tych obszarach.
W połowie XVII wieku na Bracławszczyźnie i Kijowszczyźnie (w mniejszym stopniu na Wołyniu) wyrosły już olbrzymie fortuny magnackie. Warto dodać, że w czasach złotego pokoju na Ukrainie po zdławieniu powstań z lat 1637 – 1638 dzierżawcami aż 30 proc. majątków byli przybysze z Korony. Ma to istotny wpływ na genezę wybuchu największego w dziejach Ukrainy powstania kozackiego – powstania Bohdana Chmielnickiego.
Synod brzeski (1596) za poparciem Zygmunta III uchwalił unię Kościoła katolickiego z Cerkwią prawosławną w Rzeczypospolitej, ale zamiast zgody religijnej nastąpiła ostra walka pomiędzy unitami (popierającymi unię) a dyzunitami (przeciwnikami unii). Tak szlachta, jak i duchowieństwo prawosławne odwoływały się do aktu konfederacji warszawskiej (1573) zapewniającej pokój „rozróżnionym w wierze”, jak i do postanowień aktu unii lubelskiej. Szlachta ruska domagała się od monarchy, aby urzędy cerkiewne nadawano jedynie osobom „wiary greckiej i posłuszeństwa patriarszynego przez wolną ich elekcyją”. Nawet konwersje na katolicyzm wiodących rodów ukrainnych (Wiśniowieccy, Rożyńscy) nie pociągnęły za sobą szlachty i mieszczaństwa, które pozostało przy wyznaniu prawosławnym. Zbigniew Wójcik słusznie dostrzegł paradoks – na Ukrainie prawosławni pozostali bez swej hierarchii, a unici bez wiernych, za to z hierarchią popieraną przez władze Rzeczypospolitej.
Wyświęcenie przez patriarchę...
Archiwum Rzeczpospolitej to wygodna wyszukiwarka archiwalnych tekstów opublikowanych na łamach dziennika od 1993 roku. Unikalne źródło wiedzy o Polsce i świecie, wzbogacone o perspektywę ekonomiczną i prawną.
Ponad milion tekstów w jednym miejscu.
Zamów dostęp do pełnego Archiwum "Rzeczpospolitej"
ZamówUnikalna oferta