Kozaczyzna, Rzeczpospolita, Moskwa

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Józef Brandt „Obóz Zaporożców”

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Kozacy wzięci do niewoli pod Beresteczkiem, rycina W. Hondiusa z 1652 roku

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Flaga hetmanatu kozackiego

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Car Aleksy I Romanow, ryc. z siedemnastowiecznego Tytularnika

źródło: Rzeczpospolita

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Mychajlo Chmielko „Rada perejasławska”

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Wybory hetmana kozackiego na Siczy

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Bohdan Chmielnicki, rys. z XVIII wieku

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Sztandar Bohdana Chmielnickiego

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Drewniana cerkiew w Perejasławiu

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Setnik kozacki, ryc. z mapy Ukrainy Guillaume’a Beauplana z XVII wieku

źródło: Wikipedia, ARCHIWUM „MÓWIĄ WIEKI”

Fragment karty Artykułów perejasławskich

źródło: Wikipedia, ARCHIWUM „MÓWIĄ WIEKI”

Województwo podolskie, mapa Guillaume’a Beauplana

źródło: Wikipedia, ARCHIWUM „MÓWIĄ WIEKI”

Śmierć Bohdana Chmielnickiego

źródło: Wikipedia, ARCHIWUM „MÓWIĄ WIEKI”

Kozacy, fragment pomnika z Kijowa

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Odrysy pieczęci miejskiej Kijowa

źródło: Archiwum „Mówią wieki”

Odrysy pieczęci miejskiej Perejasławia

źródło: Rzeczpospolita

Cerkiew w Subotowie, w której pochowano Bohdana Chmielnickiego

źródło: Rzeczpospolita

Chata ze skansenu w Pirogowie pod Kijowem

18 stycznia 1654 roku w Perejasławiu Bohdan Chmielnicki z całym wojskiem zaporoskim złożył carowi przysięgę wierności, a wydarzenie to przeszło do historii jako ugoda perejasławska, akt „połączenia się Ukrainy z Rosją”.

Porozumienie to zmieniło historię Europy Środkowej i Wschodniej, choć w intencjach hetmana kozackiego miał to być tylko sojusz wojskowy, którego celem była wspólna walka z Rzecząpospolitą w imię interesów obu stron układu. Rzeczywistość przerosła jednak oczekiwania twórcy ugody. Zaledwie dziesięć lat po śmierci starego Chmiela car i król podzielili między siebie Ukrainę.

Od samego początku istnienia Kozaczyzna zaporoska związana była z państwem polsko-litewskim i nawet podczas powstań (do roku 1648) nie pojawiły się pomysły oderwania Ukrainy od Rzeczypospolitej i podporządkowania jej carowi. Kozacy równie chętnie co ułusy tatarskie lubili grabić kupców i posłów moskiewskich, wyruszali na rabunkowe wyprawy na pogranicze państwa carów. Często wspólnie z Tatarami. W latach 1515 i 1521 razem z nimi najechali Siewierszczyznę i grasowali pod Moskwą. W 1589 roku próbowali opanować pograniczny Rylsk, a oddział atamana Denisa Solepskiego najechał powiat briański. Rok później spalili Woroneż.

Stosunek Kozaków do Moskwy był złożony. Z jednej strony był to wróg ich władcy – wielkiego księcia litewskiego, a później króla polskiego. Z drugiej strony dostrzegali w niej naturalnego sojusznika w walce z Turcją i Krymem oraz źródło nagród za zasługi w walce z Tatarami. W razie odmowy grozili najazdami na jego...