Precz ze Stalinem, podżegaczem wojennym!

źródło: IPN

Kazik Niemczyk, lat 16, ze Starogardu – grupa „Jord”-„Just”. Wyrok 8 lat więzienia

źródło: IPN

Teresa Blockówna (pierwsza z lewej), lat 16 – grupa „Jord”-„Just”. Wyrok 9 lat więzienia. Z prawej Danka Stolcówna (5 lat) i Irena Konewkówna

źródło: IPN

Zakonspirowana drużyna harcerska, czyli grupa Młoda Polska z Gdańska (1950). Wyroki od 3 do 5 lat więzienia

źródło: Archiwum

Przesłuchanie młodego więźnia

źródło: Archiwum

Samotny więzień w celi. Autoportret po latach.

źródło: IPN

Jeden z 12 donosów dyrektora Gimnazjum TPD w Starogardzie Antoniego Celucha na swoich uczniów

źródło: IPN

„Wolność narodom”. Fragment listu Heńka Duszyńskiego z Młodej Polski do kolegi

źródło: IPN

„List gończy” autorstwa członków grupy Orlęta z Gdyni (1949)

Młodzieżowa konspiracja antykomunistyczna na Pomorzu Wyniki dotychczasowych badań nad konspiracją młodzieżową, pokazały, iż geografia tegoż zjawiska nie odpowiadała mapie konspiracji dorosłych działających masowo i długotrwale na terenach doświadczonych już za pierwszego Sowieta (1939 – 1941) – w Białostockiem, na Podlasiu czy w Lubelskiem. Okazało się, że najwięcej nastolatków zaangażowanych w opór przeciwko sowietyzacji kraju pochodziło z Pomorza Nadwiślańskiego i z przedwojennego województwa pomorskiego

W samej tylko Bydgoszczy było takich organizacji około 30, w Toruniu ponad 20, w Trójmieście około 30. Łącznie w Bydgoskiem i w Gdańskiem ponad 240! Mamy więc do czynienia nie tylko z fenomenem organizacji młodzieżowych, ale także z paradoksem. Bo oto najwięcej młodzieży zdeterminowanej po wojnie do przeciwstawienia się sowietyzacji znajdujemy na terenach najciężej doświadczonych w czasie wojny przez Niemców. Przecież na Pomorzu znajduje się 11 miejsc zbiorowych niemieckich zbrodni na Polakach, gdzie zginęło więcej niż tysiąc osób, głównie przedstawicieli polskiej inteligencji (Piaśnica, Mniszek, Szpęgawsk i inne). Wyzwolenie od Niemców witano tu z wielką ulgą. Więc skąd tak silne antysowieckie nastroje, przenoszone na młodsze pokolenie?

By odpowiedzieć na to pytanie, trzeba zajrzeć do archiwum, do meldunków powiatowych komend milicji i UB. Oto przykłady z powiatu starogardzkiego:

20 maja 1945 r.: „Sprawcami popełnionych morderstw na osobach cywilnych byli żołnierze rosyjscy, którzy zdołali zbiec... Po wkroczeniu wojsk sowieckich było dużo gwałtów. Władze lekarskie orzekły, że na terenie powiatu znajduje się około 3 tysięcy kobiet wenerycznie chorych...".

Lipiec 1945 r.: „Melduję, że przemaszerowujące wojska sowieckie przez tutejszy powiat zabierają ludności konie, bydło i mienie...".

8 grudnia 1945 r.: „Pluton operacyjny przeprowadził...