Używamy plików cookies, by ułatwić korzystanie z naszych serwisów.
Jeśli nie chcesz, by pliki cookies były zapisywane na Twoim dysku zmień ustawienia swojej przeglądarki.

Szukaj w:
[x]
Prawo
[x]
Ekonomia i biznes
[x]
Informacje i opinie
ZAAWANSOWANE

Radziwiłłowskie państwo w państwie

17 czerwca 2010 | Księga Kresów Wschodnich | Rafał Jaworski
Miasta Rzeczypospolitej zajęte przez Moskwicinów i Szwedów w latach 1655 – 1656
źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE
Miasta Rzeczypospolitej zajęte przez Moskwicinów i Szwedów w latach 1655 – 1656
Okładka dzieła Stanisława Orzechowskiego „Quincunx” z 1566 roku. Orzechowski był gorącym zwolennikiem obrony praw szlacheckich oraz sympatykiem kalwinizmu
źródło: Archiwum „Mówią wieki”
Okładka dzieła Stanisława Orzechowskiego „Quincunx” z 1566 roku. Orzechowski był gorącym zwolennikiem obrony praw szlacheckich oraz sympatykiem kalwinizmu
Strona tytułowa „Fortecy Duchownej Królestwa Polskiego” Piotra Hiacynta Pruszcza (1662)
źródło: Archiwum „Mówią Wieki"
Strona tytułowa „Fortecy Duchownej Królestwa Polskiego” Piotra Hiacynta Pruszcza (1662)
Rajtar szwedzki
autor zdjęcia: Marek Szyszko
źródło: Rzeczpospolita
Rajtar szwedzki
 Król Szwecji Karol X Gustaw, malował Sebastien Bourdon
źródło: Archiwum „Mówią Wieki"
Król Szwecji Karol X Gustaw, malował Sebastien Bourdon
Broń i hełm szwedzkiej piechoty, połowa XVII wieku
źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE
Broń i hełm szwedzkiej piechoty, połowa XVII wieku
Janusz Radziwiłł ...
źródło: Archiwum „Mówią Wieki"
Janusz Radziwiłł ...
... i jego stryjeczny brat Bogusław
źródło: Archiwum „Mówią wieki”
... i jego stryjeczny brat Bogusław
Zamek Zygmunta Augusta w Tykocinie (rekonstrukcja).  W czasach Potopu szwedzkiego zajmowali go Radziwiłłowie – to właśnie tutaj zmarł Janusz Radziwiłł
źródło: Rzeczpospolita
Zamek Zygmunta Augusta w Tykocinie (rekonstrukcja). W czasach Potopu szwedzkiego zajmowali go Radziwiłłowie – to właśnie tutaj zmarł Janusz Radziwiłł
„Pochód Szwedów do Kiejdan”, malował Józef Brandt
źródło: Archiwum „Mówią wieki”
„Pochód Szwedów do Kiejdan”, malował Józef Brandt
 „Zawiązanie konfederacji tyszowieckiej”, malował Stanisław Eljasz Radzikowski. Inicjatorami konfederacji byli Stanisław Czarniecki, Stanisław Rewera Potocki oraz Stanisław Lanckoroński, którzy pragnęli poderwać szlachtę do powstania przeciwko Szwedom
źródło: Archiwum „Mówią Wieki"
„Zawiązanie konfederacji tyszowieckiej”, malował Stanisław Eljasz Radzikowski. Inicjatorami konfederacji byli Stanisław Czarniecki, Stanisław Rewera Potocki oraz Stanisław Lanckoroński, którzy pragnęli poderwać szlachtę do powstania przeciwko Szwedom
„Bitwa ze Szwedami”, malował Henryk Pillati
źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE
„Bitwa ze Szwedami”, malował Henryk Pillati
Król Polski Jan Kazimierz Waza, malował Daniel Schultz
źródło: Archiwum „Mówią Wieki"
Król Polski Jan Kazimierz Waza, malował Daniel Schultz
Stefan Czarniecki, malował Broderio Matthausen
źródło: Archiwum „Mówią Wieki"
Stefan Czarniecki, malował Broderio Matthausen
Paweł Jan Sapieha
źródło: Archiwum „Mówią Wieki"
Paweł Jan Sapieha
„Śluby Jana Kazimierza” Jana Matejki. Król polski ślubował 1 kwietnia 1656 roku we Lwowie polepszenie doli ludu oraz czci Najświętszej Panny jako Królowej Korony Polskiej
źródło: Wikipedia
„Śluby Jana Kazimierza” Jana Matejki. Król polski ślubował 1 kwietnia 1656 roku we Lwowie polepszenie doli ludu oraz czci Najświętszej Panny jako Królowej Korony Polskiej
Muszkiety XVII–wieczne
źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE
Muszkiety XVII–wieczne
Utarczka Karola Gustawa z Tatarami pod Warszawą, malował Joann Phillip Lemke
źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE
Utarczka Karola Gustawa z Tatarami pod Warszawą, malował Joann Phillip Lemke
Król Szwecji Karol X Gustaw
źródło: Archiwum „Mówią Wieki"
Król Szwecji Karol X Gustaw
Kule armatnie z Jasnej Góry
źródło: MUZEUM WOJSKA POLSKIEGO W WARSZAWIE
Kule armatnie z Jasnej Góry

Zdrada Janusza i Bogusława Radziwiłłów, którzy oddali Litwę pod panowanie szwedzkie, stała się nie tylko najbardziej jaskrawym przykładem niszczącej państwo samowoli magnatów.

Dla narodu szlacheckiego była również dowodem na brak lojalności innowierców wobec ojczyzny. Ciosy zadawali jej w XVII wieku sąsiedzi protestanccy, prawosławni i muzułmańscy, a często faktycznie wspierali ich obywatele Rzeczypospolitej owych wyznań. Obok straszliwych zniszczeń i ofiar, państwo polsko-litewskie dotknął dodatkowy cios: nieufność wobec współbraci. Dziś przypominamy, jak w rzeczywistości obaj Radziwiłłowie kalwiniści dokonali zdrady Rzeczypospolitej.

Kolejne pokolenia potomków Ościka Radziwiłła w ciągu kilku stuleci stworzyły w Wielkim Księstwie własne, autonomiczne państwo w państwie. Na olbrzymich przestrzeniach Litwy słowo Radziwiłła znaczyło więcej niż królewski dokument czy sejmowa konstytucja. Fundamentem latyfundium były królewskie nadania, które szczodrzy Jagiellonowie i ich następcy prezentowali kniaziom litewskim „za wierną służbę”. Ponadto obudowywały je królewskie zastawy zwane królewszczyznami. Radziwiłłowie chętnie ratowali dziurawą królewską kiesę, ale nie czynili tego bynajmniej bezinteresownie. W zamian za gotówkę otrzymywali różnym tytułem (w zastaw lub w dożywocie) dobra wielkoksiążęce. W ręce radziwiłłowskie majątki trafiały też tytułem dziedziczenia po wymierających rodach litewskich. Sporo też ziemi przeszło w ręce Radziwiłłów jako posagi ich małżonek. Książęta dbali, by dobra tworzyły w miarę zwarte...

Dostęp do treści Archiwum.rp.pl jest płatny.

Archiwum Rzeczpospolitej to wygodna wyszukiwarka archiwalnych tekstów opublikowanych na łamach dziennika od 1993 roku. Unikalne źródło wiedzy o Polsce i świecie, wzbogacone o perspektywę ekonomiczną i prawną.

Ponad milion tekstów w jednym miejscu.

Zamów dostęp do pełnego Archiwum "Rzeczpospolitej"

Zamów
Unikalna oferta
Brak okładki

Wydanie: 8650

Spis treści
Zamów abonament