Książka piękna, lecz osobliwa

źródło: biblioteka „Więzi”

Jan Eustachy Kossakowski z synem Eustachym, 1927

źródło: Rzeczpospolita

Kossakowscy po latach

Znając od dziesięcioleci autorkę, jej starszego brata Eustachego, z którym pozostawałem w przyjaźni, mając zaufanie do wydawcy – Towarzystwa „Więź”, podczas pierwszych godzin prób lektury wpadłem w zakłopotanie, a nawet popłoch. Kossakowscy, przez stulecia rodzina niezmiernie zamożna, w każdym pokoleniu na ogół wielodzietna, spowinowacona z rodzinami podobnej rangi w Europie, a dziś już na paru kontynentach, wymagają od swych potomków znajomości tych związków i stopni skomplikowanych pokrewieństw.

Oto dziadek autorki Stanisław Kazimierz K. (1837 – 1905) był żonaty trzykrotnie. Z każdego małżeństwa miał syna, a nadto jeszcze w sumie sześć córek. Zarówno trzej bracia, jak i cztery z ich sióstr mieli potomstwo. Tak więc ojcu Zofii udzielał ślubu jego własny siostrzeniec, starszy jednak od niego o osiem lat i wyższy stopniem wojskowym uczestnik – jak on – wojny bolszewickiej, ks. Walerian Meysztowicz. Ten znakomity pamiętnikarz, przyjeżdżając z Rzymu, gdzie rezydował, pamiętał, że mimo trzydziestu pięciu lat różnicy jest ciotecznym bratem. Mówił: „Zosiu, jeśli powiesz do mnie Walutek, to narysuję ci świnkę”.

Przystępując do „Zapisków dla wnuków”, Zofia Kossakowska-Szanajca z przesadnym rygoryzmem potraktowała tak wybrany tytuł, po to by kolejne generacje familii umiały rozpoznać genealogiczne subtelności. Inteligent nienależący do rodziny...