Gniazdo rodzinne Żółkiewskich i Sobieskich
Żółkiew założył w 1597 roku hetman Stanisław Żółkiewski, który tutaj postanowił wybudować siedzibę rodową.
Wcześniej na tym miejscu znajdowała się osada Winniki, należąca do jego ojca. Później miasto upodobał sobie król Jan III Sobieski, który je umocnił i upiększył. Po śmierci syna króla – Jakuba miasto przeszło w ręce Radziwiłłów i zaczęło podupadać. Jednym z niewielu zabytków, świadczących o dawnym pięknie miasta, jest kolegiata pw. św. Wawrzyńca i Stanisława. W kościele znajdują się piękne nagrobki Stanisława Żółkiewskiego, jego syna Jana oraz innych członków rodu, a także nagrobek ojca króla Jana III. Do 1939 roku w kolegiacie znajdowały się wspaniałe malowidła, prezentujące największe zwycięstwa Stanisława Żółkiewskiego i Jana III: bitwę pod Chocimiem, Kłuszynem, Wiedniem oraz pod Parkanami. Później dzieła zasiliły kolekcje Lwowskiej Galerii Obrazów.