źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe
Panorama Wilna. Widok na Górę Zamkową i rzekę Willi
źródło: Zbiory Andrzeja Nieuważnego
Panorama Wilna. Zdjęcie Jan Bułhaka
źródło: Fotorzepa
Ostra Brama. Zdjęcie z 1934 r.
źródło: EAST NEWS
Szymon Konarski
źródło: Fotorzepa
Zygmunt Sierakowski
autor zdjęcia: Marek Szyszko
źródło: Fotorzepa
W 1931 roku Wilno liczy już 195 tys. mieszkańców, a kobiet – mimo garnizonu – mieszka tu aż o 18 tys. więcej niż mężczyzn. Ma kolor cywilnych ubrań i zieleni mundurów, w mieście stoją trzy pułki „gwardyjskiej” dla Piłsudskiego 1. Dywizji Piechoty Legionów, dwa pułki artylerii, 4. Pułk Ułanów i 3. Pułk Saperów; w pobliskiej Nowej Wilejce zamieszkały „wileńskie dzieci” – 13. Pułk Ułanów (ze szwadronem tatarskim!) oraz 85. Pułk Strzelców. Jest sporo młodzieży licealnej i akademickiej. Z cywilną szarością i wojskowym khaki przecierał się na targowiskach białoruski koloryt i czerń chasydzkich chałatów
źródło: Forum
Panoramy Wilna
źródło: Forum
Panoramy Wilna
źródło: narodowe archiwum cyfrowe
Jeden z wileńskich domów Józefa Piłsudskiego, przy ulicy Trockiej
źródło: Fotorzepa
Teatr na Pohulance. W latach 1925 – 1932 mieścił się tu teatr Reduta Juliusza Osterwy
źródło: Forum
Ulica Wielka, brama klasztoru bazylianów
źródło: narodowe archiwum cyfrowe
Demontaż pomnika Murawjowa, gubernatora wileńskiego wsławionego brutalnością w czasie tłumienia powstania styczniowego. Rok 1915
źródło: Forum, Narodowe Archiwum Cyfrowe, Zbiory Andrzeja Nieuważnego
worzec w Wilnie. Powitanie pociągu wiozącego prochy Joachima Lelewela, profesora uniwersytetu wileńskiego. Rok 1929
źródło: Forum
Generał Lucjan Żeligowski zdobył w 1920 r. Wilno dla Polski
źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe
Żołnierze polscy przy katedrze. Kwiecień 1919 r.
źródło: Zbiory Andrzeja Nieuważnego
Wejście wojska polskiego przez Ostrą Bramę. Rysunek Ferdynanda Ruszczyca. Kwiecień 1919 r.
źródło: Forum
Kościół św. św. Piotra i Pawła na Antokolu
źródło: Forum
Katedra wileńska podczas powodzi w 1931 roku
źródło: narodowe archiwum cyfrowe
Zaułek Literacki. W tle dzwonnica kościoła św. Jana Chrzciciela i św. Jan Ewangelisty
źródło: Fotorzepa
Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie. Baszta astronomiczna i obserwatorium ks. Marcina Odlanickiego-Poczobutta
źródło: Fotorzepa
Kazimierz Pelczar, wybitny lekarz-onkolog, profesor Uniwersytetu Wileńskiego, zamordowany w Ponarach w 1943 r. jako jeden z zakładników w odwecie za zamach na funkcjonariusza kolaboracyjnej litewskiej policji bezpieczeństwa
źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe
Mapa Wilna z lat międzywojennych
źródło: narodowe archiwum cyfrowe
Defilada podczas jubileuszu dwudziestopięciolecia 1 Dywizji Piechoty Legionów w Wilnie. Na trybunie prezydent Ignacy Mościcki
źródło: Fotorzepa
Targ ziołowy w Wilnie. Zdjęcie Jana Bułhaka
źródło: www.vilnius.skynet.lt
Jarmark odpustowy w dniu św Kazimierza na placu Łukiskim. Dziewczynka sprzedająca pierniki w kształcie serc Narodowe Archiwum Cyfrowe, www.vilnius.skynet.lt
historyk z Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku
Najkrócej portretując Wilno, pani Zofia Mołodcówna, uczennica wileńskich nazaretanek, a od półwiecza torunianka, mówi: „piękne położenie, dużo kościołów i ludzie tacy… otwarci”.
Książkami o mieście nad Wilią zapełnić można szafy. Urodę wzgórz i architekturę opiewano często i żarliwie, bo Wilno miało szczęście do poetów: Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego czy Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (i prozaika Konwickiego też); „wieleńskie dialogi” toczyli Miłosz i Venclova. Ma ono poetę fotografii: to Wilno i Wileńszczyznę malował Jan Bułhak światłem najpiękniej.
Po 1919 roku egzaltowana fascynacja wileńskiej inteligencji (wydane w 1930 roku „Wilno i ziemi wileńska” to wielkie wyznanie miłości) stworzyła modę na miasto. Służący tam wiele lat artylerzysta Jerzy Kirchmayer ironizował: „w Warszawie chciano mieszkać, Krakowem się chwalić, z Poznania się wyśmiewać, we Lwowie zachwycać się jego dziećmi, do Lublina się nie przyznawać, a Wilno kochać! Bo Wilno kochał Piłsudski, bo kochał je tym bardziej, że zniechęcił się do Kijowa. I przeciętny polski inteligent dopatrywał się w Wilnie czegoś, co było bardzo polityczne, bardzo mocarstwowe, bardzo przyszłe, a zarazem najbardziej mętne”.
Poddani imperium
Wkraczający do Wilna 18 września 1915 r. Niemcy kończyli 120-letni zarząd rosyjski. Pozostał melanż średniowiecznej sieci krzywych uliczek i...