Zapomniani wywiezieni

autor zdjęcia: Bogusław Florian Skok

źródło: skok

Klara Rogalska

autor zdjęcia: Bogusław Florian Skok

źródło: Fotorzepa

Danuta Roszkiewicz

źródło: muzeum wojska w Białymstoku

Józef Marcinkiewicz

W Białymstoku powstaje muzeum zesłanych na Wschód. Historycy zbierają XIX-wieczne dokumenty, szukają wygnańców deportowanych w czasie II wojny. Starają się ocalić ich losy od zapomnienia

Święte obrazki Klary Rogalskiej

Z dworca pamiętam psy. Skowyczące. Szukały swoich właścicieli, którzy już siedzieli w zaryglowanych wagonach.

1.

Przyszli w nocy z 13 na 14 kwietnia 1940 r. Oficer, dwóch żołnierzy i dwóch kolegów z klasy brata. Koledzy mieli na rękach czerwone opaski. Pytaliśmy oficera: „Jak nas znaleźliście?". Pokazał na żydowskich chłopców: „To wasi zrobili listę do wywózki". Czy ich spotkałam potem? Nie. Nie wróciliśmy do Jezior, a niemal wszystkich Żydów wymordowali Niemcy, więc pewnie i oni nie przeżyli.

Oficer był przyzwoity: „Bierzcie jak najwięcej. Wszystko się wam przyda".

Matka zapakowała święte obrazki. Rzucili je na ziemię, przydeptali tak, że pękło szkło. Udało mi się je podnieść i pojechały z nami z Jezior koło Grodna na Sybir.

Ojciec? Był zastępcą dyrektora tartaku i księgowym. Jego Sowieci zabrali jeszcze w 1939.

2.

Ładowali do wagonów bydlęcych: mnie, siostrę, dwóch braci, matkę. Zanim zaryglowali, wypuścili mnie – 15-letnią dziewczynę – po wodę.

Dom przy stacji: „Córeczko, nie wracaj do pociągu. Zostań z nami. Ukryjemy cię". Ale wróciłam z wiadrem do matki.

W wagonie ze 40 osób. Koło drzwi w podłodze była wycięta dziura. Bracia zrobili zasłonkę, że można było normalnie się...