Przedsionek piekła

źródło: zbiory autora

Brytyjczyk poi tureckiego jeńca

źródło: AKG/East News

Atak brytyjskiej piechoty morskiej na Gallipoli, jesień 1915 r.

źródło: zbiory autora

Brytyjski ckm na stanowisku ogniowym

źródło: bridgeman art library

Żołnierze ANZAC szturmują wzgórza przy plaży, litografia z 1916 r.

źródło: bridgeman art library

Brytyjskie działa 60-funtowe na przylądku Helles, czerwiec 1915 r.

Przez kolejne dwa tygodnie na obu uchwyconych przyczółkach trwały zażarte walki. Od 28 kwietnia do 4 czerwca stoczono trzy bitwy o Krithię, niewielką wioskę leżącą nieopodal południowego cypla, u podnóża górującego nad całą okolicą wzgórza Achi Baba.

Ogień turecki była tak intensywny i celny, że część żołnierzy alianckich, która zległa na ziemi niczyjej, zasłaniała sobie twarze saperkami. Turcy nacierali, usiłując zepchnąć siły inwazyjne do morza. 19 maja przeprowadzili zmasowany sześciogodzinny, przeprowadzany w kilku falach atak, 30 tys. żołnierzy na pozycje ANZAC. Został on odparty i kosztował Turków aż 10 tys. ludzi, w tym 3 tys. zabitych.

Rozkładające się ciała leżały później przez pięć dni na pobojowisku, nad którym unosił się straszliwy fetor. Dopiero groźba wybuchu epidemii wśród żywych skłoniła obie strony do zawarcia lokalnego rozejmu i pogrzebania poległych. Jak pisał turecki żołnierz Memisz Bajraktir: „Niezliczeni zabici, niezliczeni! Niemożliwe jest ich policzenie”.

Alianci bardzo szybko nabrali respektu dla przeciwników, doceniając ich bohaterstwo, ofiarność i bitność. Przed lądowaniem na Gallipoli powszechnie uważano...