Paradoks trybunalski: czy dało się go uniknąć?

autor zdjęcia: Jerzy Dudek

źródło: Fotorzepa

źródło: materiały prasowe

Adam Dyrda

źródło: materiały prasowe

Maciej Pach

Trybunał nie może być związany tzw. domniemaniem konstytucyjności ustaw regulujących tryb postępowania przed nim w sposób, o którym mówili przedstawiciele obozu rządzącego – uważają naukowcy.

Adam Dyrda, Maciej Pach

Publikacja artykułu „Paradoks trybunalski i koń trojański" („Rz", „Rzecz o Prawie" z 23 marca 2016 r.) wywołała w środowisku prawniczym skrajne reakcje – od entuzjastycznych po krytyczne. Chcemy rozważyć, w naszym przekonaniu jedyny, merytoryczny kontrargument wobec naszej tezy, że Trybunał Konstytucyjny, badając konstytucyjność grudniowej nowelizacji, musiał z powodów logicznych orzekać z pominięciem niektórych jej przepisów. Argument krytyków ma wskazywać, że omawiany „paradoks trybunalski", opierający się na mechanizmie samoodniesienia, w pewnym wypadku nie zachodzi. Jeśli nasza odpowiedź na tę krytykę jest trafna, to oznacza, że nawet ta próba uratowania argumentacji polityków Prawa i Sprawiedliwości spala na panewce, a sam paradoks powstaje w każdym wypadku zastosowania tej argumentacji.

Dowodziliśmy, że paradoks pojawia się wtedy, gdy organ (w naszym wypadku TK), przeprowadzając ocenę pewnej regulacji, jednocześnie się na niej opiera. Stwierdzenie, że regulacja jest niekonstytucyjna, prowadzi do unicestwienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Pominięcie zaś regulacji, którą ma zastosować (tu: grudniowa nowela ustawy o TK), naraża Trybunał na zarzut bezprawności działania. Niezależnie więc od tego, jak Trybunał się zachowa, popełni błąd. Innymi słowy, zastosowanie ustawy, którą ma skontrolować, do...