Zarzut potrącenia: plusy i minusy rządowej propozycji

Reforma postępowania cywilnego | Korzystanie z uprawnień nie musi wydłużać procesu

W ramach usprawnienia funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości przedstawiony został projekt nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego z 17 listopada 2017 r. Poza innymi rozwiązaniami wprowadza nową regulację dotyczącą zarzutu potrącenia w postępowaniu cywilnym. Ma ona usprawnić postępowanie, w szczególności wyeliminować możliwość opóźniania przez stronę rozstrzygnięcia dotyczącego roszczenia głównego poprzez podniesienie zarzutu potrącenia. Zmiana zasługuje na uwagę, bo instytucja ta nie ma w naszym systemie wyraźnej regulacji, a jej kształt nadany przez doktrynę i orzecznictwo budzi wiele wątpliwości.

Według dominującego dziś poglądu:

a) zarzut potrącenia może być podniesiony w procesie aż do zamknięcia rozprawy w pierwszej instancji, a nawet w postępowaniu w drugiej instancji,

b) może być podniesiony także jako zarzut ewentualny (tylko gdyby sąd uznał za należne roszczenie powoda),

c) sąd powinien rozpoznać zarzut potrącenia niezależnie od tego, czy oparty jest na roszczeniu spornym czy bezspornym,

d) jeśli oparty jest na roszczeniu spornym, sąd powinien rozpoznać go nawet jeśli nie jest właściwy do rozpoznania tego roszczenia, gdyby było ono przedmiotem samodzielnego postępowania,

e) podniesienie zarzutu potrącenia nie wywołuje skutku zawisłości sporu,

f) wyrok sądu wydany w postępowaniu, w którym podniesiono zarzut potrącenia, nie ma...