Czego nie odkrył Kopernik?

autor zdjęcia: Wikimedia Commons

źródło: Rzeczpospolita

Johannes Kepler (1571–1630) – wybitny niemiecki astronom, astrolog i matematyk

autor zdjęcia: Jan Matejko/ Dzięki uprzejmości Muzeum Uniwersytetu Jagielońskiego Collegium Maius

źródło: Rzeczpospolita

Jan Matejko, „Astronom Kopernik, czyli rozmowa z Bogiem”, 1873 r.

Rewolucja kopernikańska nie była zderzeniem wiedzy i zabobonnego przesądu, lecz sporem równoprawnych teorii długo niemożliwych ani do potwierdzenia, ani do odrzucenia.

Aby uznać, że Kopernik odkrył, a wręcz udowodnił ruch Ziemi, uczony musiałby ujrzeć coś, czego nie dostrzegli inni obserwatorzy patrzący w niebo od tysiącleci. Widział zaś dokładnie to samo: planety i Słońce krążyły według precyzyjnego rozkładu ze starych tablic astronomicznych, nie znalazł więc luki między teorią i obserwacją. W praktyce szukał innej drogi do tych samych wyników.

Katedry i światło starożytności

Powściągliwe przyjęcie koncepcji kopernikańskiej nie wynikało – jak twierdzą niektórzy – ze ślepej wrogości obskuranckiej kosmologii średniowiecznej osadzonej na mitach i prymitywnych wyobrażeniach. Było dokładnie przeciwnie, gdyż ówczesna matematyka i astronomia miały najsilniejszy fundament wśród nauk.

Pozycję obowiązującej teorii geocentrycznej przewrotnie wzmocnił duch renesansu, z kultem empirycznego poznania i nabożną czcią dla starożytnej mądrości. Jej strumienie płynęły do średniowiecza przez rekonkwistę i wyprawy krzyżowe, otwierając chrześcijaństwo na kontakty z islamem, ten zaś w Złotym Wieku przekładał na język arabski całe greckie dziedzictwo, jakie wpadło mu w ręce. Okrężną drogą przez ponowną translację na uniwersalną łacinę stara filozofia i wiedza Greków mieszała się z teologią chrześcijan. Stąd europejski sposób myślenia wyznaczał pogański Arystoteles,...