Teoria salda remedium na usprawnienie spraw frankowych

Powrót do zasady, że strony rozliczają się jednorazowo poprzez różnicę między kwotą wypłaconą a już spłaconą, jest rozwiązaniem najbardziej racjonalnym. To właśnie ono może stać się trwałym fundamentem nowego podejścia do rozrachunków po unieważnieniu umów kredytowych.

Trudno przesadzić w opisie tego, jak duże zamieszanie w krajowym środowisku prawniczym i bankowym spowodował wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 19 czerwca 2025 r., wydany w sprawie C-396/24 (tzw. sprawa Lubrecznik).

Wyrażone w nim stanowisko TSUE podważyło dominującą od 2021 r. w orzecznictwie krajowym zasadę rozliczeń nieważnej umowy kredytu zawartego z konsumentem, opartą na tzw. teorii dwóch kondykcji („T2K”). Polega ona na tym, że każdej ze stron przysługuje własne roszczenie o zwrot spełnionego świadczenia: bankowi – w zakresie kwoty wypłaconego nominalnie kredytu, a kredytobiorcy – w obrębie świadczeń spełnionych na rzecz instytucji finansowej. Część sądów po wyroku TSUE z dnia na dzień zmieniła swoje dotychczasowe podejście. Odmienny pogląd został odnotowany również w Sądzie Najwyższym. Powróciła tzw. teoria salda (zakładająca, że strony rozliczają się jednorazowo poprzez różnicę między kwotą wypłaconą a już spłaconą), a wraz z nią burzliwa debata nad właściwymi zasadami rozliczeń nieważnych umów kredytowych. Nawiasem mówiąc, wydawała się ona zawsze najbardziej intuicyjnym i jednocześnie rozsądnym podejściem. Trudności w jej stosowaniu wynikały z przepisów kodeksu cywilnego o nienależnych świadczeniach. Krajowi cywiliści zwracali uwagę, że skoro umowa kredytu jest nieważna, to nigdy nie powstał stosunek prawny łączący jego wypłatę ze spłatami. W takim...