Japonia jest jak kanarek w kopalni

Świat, w którym banki pożyczały firmom oszczędności gospodarstw domowych, właśnie zniknął. Firmy toną w oszczędnościach, z którymi nie wiedzą, co robić.

Andrzej Sławiński

Po globalnym kryzysie bankowym, który wybuchł w 2007 r., kraje wysoko rozwinięte miały podobne kłopoty, jak wiele lat wcześniej Japonia. Warto zatem analizować, co dzieje się w jej gospodarce. Trudno wykluczyć, że patrząc na nią, widzimy przyszłość, która stanie się udziałem innych państw wysoko rozwiniętych. W tym sensie Japonia pełni rolę kanarka. Kiedyś trzymano te ptaki w kopalniach, by sprawdzać, czy nie ulatnia się metan. W gospodarce toksyczną substancją może okazać się nadmiar oszczędności.

Początek końca wzrostu

Wiemy, że nadmiar oszczędności pojawił się w Japonii już latach 70. ubiegłego wieku. Wtedy jednak nikt się tym jeszcze nie martwił. Japonia była symbolem sukcesu gospodarczego. Zastanawiano się raczej, kiedy przegoni Stany Zjednoczone. A jednak zalążki jej dzisiejszych problemów pojawiły się właśnie wtedy. Badania Kyoiji Fukao pokazały, że już wówczas pojawił się w Japonii nadmiar oszczędności.

Duże oszczędności krajowe są zazwyczaj (poniekąd słusznie) postrzegane jako symptom sukcesu gospodarczego. Gdy jednak inwestycje, deficyt budżetowy i nadwyżka w handlu nie są w stanie w całości ich wchłonąć, zaczynają one przemieniać się w toksyczne opary hamujące wzrost gospodarczy. Pojawia się chroniczna słabość popytu. Kryjąca się za oszczędzaniem przezorność przestaje być cnotą. John Maynard Keynes określił to jako paradoks...