XX wiek: Pierwsza armia podziemna

źródło: NAC

Polska Organizacja Wojskowa – Komenda Naczelna w latach 1914–1915. Drugi od prawej siedzi porucznik Tadeusz Żuliński, dowódca organizacji

źródło: NAC

Pokazem siły i sprawności POW były wielkie ćwiczenia przeprowadzone w Zielonej pod Warszawą w kwietniu 1917 r. Uczestniczył w nich m.in.

Wzorem dla Armii Krajowej była konspiracja z czasów I wojny światowej – Polska Organizacja Wojskowa. Finał działalności obu organizacji był jednak różny. AK poniosła klęskę, POW wyszła z wojny zwycięska.

krzysztof jóźwiak

Jak wiadomo, my Polacy lubimy się umartwiać i celebrować klęski. Dlatego katastrofie, jaka spotkała nasz naród podczas II wojny światowej, poświęciliśmy tysiące książek i filmów, a tymczasem zwycięska z naszego punktu widzenia Wielka Wojna (1914–1918) jest w naszej historiografii wciąż traktowana nieco po macoszemu. O Armii Krajowej słyszał niemal każdy, natomiast fenomen jej poprzedniczki, Polskiej Organizacji Wojskowej, którą w 1914 r. utworzył Józef Piłsudski, jest spychany do lamusa historii. Warto więc przypomnieć osiągnięcia tej organizacji.

Zaborcy na celowniku

POW nie była strukturą, która powstawała od podstaw. Jej bazą stały się połączone komórki Związku Walki Czynnej i Polskich Drużyn Strzeleckich. ZWC powołano do życia w 1908 r. we Lwowie z inspiracji Józefa Piłsudskiego. Była to pierwsza niepodległościowa organizacja paramilitarna stanowiąca zalążek Wojska Polskiego. Jej założycielem był Kazimierz Sosnkowski, jeden z przywódców Organizacji Bojowej PPS, późniejszy szef sztabu I Brygady Legionów, a w czasie II wojny światowej naczelny wódz Polskich Sił Zbrojnych. ZWC związany był bezpośrednio z PPS – Frakcją Rewolucyjną, ale w założeniu miał być organizacją ponadpartyjną, której celem było...