Unijna rewolucja w zakresie ochrony sygnalistów

Rada Unii Europejskiej przyjęła 7 października 2019 roku nową unijną dyrektywę o ochronie osób, które zgłaszają przypadki łamania przepisów prawa Unii. Jest to pierwszy kompleksowy akt prawny w zakresie ochrony sygnalistów (whistleblowers).

Regulacje dotyczące sygnalistów, czyli osób informujących o naruszeniach, zwykle w ich własnych organizacjach, są wprawdzie znane od lat, także w prawie polskim, są to jednak regulacje fragmentaryczne. Definicje legalne skupiają się m.in. na: statusie pracownika, działaniu w dobrej wierze, raportowaniu do przełożonych lub instytucji nieprawidłowości lub przestępstw w miejscu pracy.

Kodeks pracy, mimo kompleksowej regulacji stosunku pracy, nie zawiera definicji omawianego terminu. Środki przewidziane w k.p., można określić jako ogólne i niewystarczające zasady ochrony pracowniczej. Sąd nie ma obowiązku weryfikacji prawdziwości przyczyny zwolnienia wskazanej przez pracodawcę, a pracownik może napotkać trudności przy udowodnieniu, że zwolnienia dokonano w odwecie za zgłoszenie nieprawidłowości. Taka sytuacja, w przypadku braku systemowej ochrony prawnej sygnalistów, jest niepożądana.

Stan obecny

Na gruncie prawa karnego (w ujęciu materialnym, jak i formalnym), próżno szukać pojęcia ochrony sygnalistów – sformułowania takie jak pokrzywdzony, czy świadek nie mogą być uznane za synonimy dla tego terminu. Wśród zachowań penalizowanych w k.k. najbliższe tej tematyce jest przestępstwo mobbingu, uregulowane w art. 218 § 1a – złośliwe lub uporczywe naruszanie praw pracownika ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego. Zgodnie z uchwałą SN z...