Polska: sen pięciu pokoleń

źródło: NAC

Kazimierz Sosnkowski, Józef Piłsudski oraz oficer armii niemieckiej Schlossmann w czasie spaceru na terenie twierdzy w Magdeburgu

źródło: POLONA

Członkowie Stałych Drużyn Strzeleckich Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół w Wieliczce

źródło: materiały prasowe

Partner wydania specjalnego ,,Rzecz o Niepodległości''

Zmartwychwstała nagle, bez żadnych zapowiedzi i fanfar. Polska znowu była wolna, ale czy Polacy byli gotowi na suwerenność?

„O wojnę powszechną za wolność ludów,

Prosimy Cię, Panie. [...]

O niepodległość, całość i wolność

Ojczyzny naszej,

Prosimy Cię, Panie...".

Jakże zdumiewająco profetycznie, a zarazem przerażająco brzmią te wersy „Litanii pielgrzymskiej" Adama Mickiewicza w 101. rocznicę zakończenia I wojny światowej. Dopiero wielka wojna ludów Europy, która przelała się przez Stary Kontynent w latach 1914–1918, i splot wielu niezwykłych wydarzeń stworzyły unikalną okazję do restytucji polskiej państwowości. Zatarło się przy tym w naszej pamięci, że ta straszna europejska pożoga według różnych szacunków kosztowała życie ok. 8,5 mln żołnierzy z 16 ówczesnych państw świata i przedstawicieli wielu narodów, którym, tak jak Polakom, często odmawiano prawa do własnej tożsamości narodowej i własnej państwowości.

Mickiewicz, podobnie jak wielu innych polskich myślicieli, polityków i strategów, był świadom, że stary porządek Europy ustanowiony na kongresie wiedeńskim może runąć, jedynie gdy wszyscy jego architekci rzucą się sobie do gardeł. Wojna ludów, o którą się modlił, nie była jednak tak oczywista, jak nam się dzisiaj zdaje. Geneza Wielkiej Wojny jest niezwykle skomplikowana i wielowątkowa. Na ten konflikt nie zapracowało jedno czy dwa pokolenia, ale był on skutkiem...