Konspirator zbrojny

źródło: IPN

Podkomendni „Zagończyka” podczas ujawnienia, wrzesień 1946 r.

źródło: IPN

Fałszywy dokument używany przez por. Franciszka Jaskulskiego „Zagończyka”, komendanta Związku Zbrojnej Konspiracji

źródło: IPN

Gryps Franciszka Jaskulskiego „Zagończyka” z aresztu WUBP w Kielcach

źródło: IPN

Pismo szefa WUBP w Kielcach do Wojskowego Sądu Rejonowego w Kielcach, dotyczące akcji zatrzymania komendanta Związku Zbrojnej Konspiracji por. Franciszka Jaskulskiego „Zagończyka”

Jaskólski przeszedł na czele 100-osobowego oddziału partyzanckiego z powiatu puławskiego na drugą stronę Wisły, rozpoczynając tworzenie nowej podziemnej struktury – Inspektoratu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość o krypt. Związek Zbrojnej Konspiracji

Pod koniec 1945 r. sytuacja w podziemiu niepodległościowym na Kielecczyźnie uległa radykalnej zmianie: znani dowódcy partyzanccy zakończyli działalność zbrojną, czy to włączając się w oficjalny nurt życia politycznego, czy też wybierając emigrację lub szukając schronienia w innych regionach Polski, inni przebywali w aresztach w oczekiwaniu na proces przed sądem wojskowym; oddziały zostały zdemobilizowane lub ujawniły się. Konspiracyjne struktury szczebla okręgowego, zarówno podziemia poakowskiego (z wyjątkiem kadrowej Komendy Okręgu WiN w Kielcach), jak i podziemia narodowego zostały właściwie rozbite. W terenie funkcjonowały „luźne" grupy partyzantów, które miały oparcie w lokalnych placówkach, nie posiadały natomiast szerszych powiązań organizacyjnych. Nie było już możliwe przeprowadzenie akcji podobnych do rozbicia więzień w Kielcach (w nocy z 4 na 5 sierpnia 1945 r., przez zgrupowanie oddziałów poakowskich pod dowództwem kpt. Antoniego Hedę „Szarego") czy w Radomiu (9 września 1945 r. przez partyzantów pod dowództwem por. Stefana Bembińskiego „Harnasia"-„Sokoła").

Bazą wyjściową dla zorganizowania na przełomie 1945/1946 r. nowej formacji podziemnej na Kielecczyźnie stał się powiat kozienicki. Decydującą rolę w tym procesie odegrał bliski współpracownik kpt. „Orlika", jego zastępca w referacie bezpieczeństwa Inspektoratu Puławskiego...