Wołanie o silne państwo

źródło: Rzeczpospolita

Świat, a wraz z nim Polska, maszeruje w stronę etatyzmu. Zanim postawimy kolejne kroki na tej drodze, należy zastanowić się nad możliwymi niebezpieczeństwami.

"Państwo kontratakuje" – tak mocny tytuł zdecydował się nadać Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju swojemu raportowi opublikowanemu w listopadzie 2020 r. Rola przedsiębiorstw i banków państwowych zdaniem autorów staje się coraz silniejsza. Pandemia Covid-19 spowodowała większy nacisk na uspołecznianie ryzyka, a obywatele, na których to ryzyko jest często przenoszone, coraz silniej domagają się, by państwo zapewniło sprawiedliwość.

Czy koronawirus położył kres liberalizmowi i nadeszły czasy nowego etatyzmu? Mamy do czynienia raczej z przyśpieszeniem już obecnych trendów. Zwiększenie udziału państwa w gospodarce to proces, który trwa od dawna. Jak wskazuje cytowany raport EBOR, o ile w połowie XIX wieku wydatki rządów państw rozwiniętych stanowiły średnio 8 proc. produktu krajowego brutto, o tyle w roku 2021 jest to już 40 proc. Odpowiedzialny jest za to przede wszystkim wzrost wydatków na edukację i ochronę zdrowia. Kryje się jednak za tym głębsza przemiana społeczno-gospodarcza.

Kapitalizm łagodnieje

Potęga współczesnego Zachodu została w dużej mierze zbudowana na idei wolności jednostki. Wyzwolenie z feudalizmu, którego elementy były jeszcze dość silnie obecne w świecie zachodnim w XIX w., poza przemianami obyczajowymi spowodował także niespotykany dotąd rozwój prywatnej inicjatywy gospodarczej. W ten sposób...