Cisza tak niesamowita

W pół roku po Grudniu '70 mieszkańcy Trójmiasta i Szczecina upokorzyli władze, manifestując pamięć o zamordowanych robotnikach. „Patrzę – włosy mi się zjeżyły – to żałobny pochód" – wspominał świadek wydarzeń, do których doszło podczas pierwszomajowego święta.

1 maja 1971 r. był pogodny. Tego dnia, jak co roku, ulicami Szczecina i Gdańska miały przejść wielkie pochody. „Robotnicze święto" było jednym z dwóch najważniejszych w PRL-owskim kalendarzu i komunistyczne władze zawsze nadawały mu stosowną propagandową oprawę.

Sytuacja była jednak inna niż w poprzednich latach. Na Wybrzeżu wciąż żywa była pamięć o tragicznym Grudniu 1970 roku, gdy w wyniku tłumienia przez władze robotniczych protestów zginęło w Trójmieście, Szczecinie i Elblągu 41 osób. Anatol Kłosowicz ze Szczecina w kwietniu 1971 r. szykował na 1 maja transparenty. Później wspominał: „Chcieliśmy pokazać, że dalej jesteśmy zdeterminowani, chcieliśmy nawiązać do grudnia 70 i tych ludzi, którzy zostali zamordowani. Więc powstała taka idea, żeby idąc 1-go maja pokazać, że my ciągle pamiętamy o tych ludziach".

Od połowy kwietnia władze wiedziały już, że „coś" się szykuje w dzień pochodu pierwszomajowego. Od 24 kwietnia szczecińska Służba Bezpieczeństwa codziennie raportowała do gabinetu ministra spraw wewnętrznych oraz dyrektora Departamentu III MSW (zwalczającego wszelkie formy oporu społecznego), że stoczniowcy chcieli „1 maja w ramach ogólnej manifestacji zamanifestować swoją niechęć do organów M[ilicji] O[bywatelskiej]. Ma się to przejawiać w niesieniu czarnych szturmówek i żałobnych opasek na rękawach, przejścia trasą starć z MO w wypadkach...