Trzyczęściowa Rzeczpospolita

Rozmowa | Dr Zbigniew Hundert wyjaśnia, jak Konstytucja 3 maja regulowała 
stosunki między Koroną Polską a Wielkim Księstwem Litewskim

Jakie miejsce w historii dokumentów polsko-litewskich zajmuje podpisane 20 października 1791 roku Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów?

To chyba najważniejszy akt od czasów unii lubelskiej zawartej w 1569 roku, który regulował na nowo wzajemne relacje dwóch odrębnych bytów państwowych w jednej Rzeczypospolitej. Zaręczenie było rodzajem suplementu do Konstytucji 3 maja, zadośćuczynieniem czy też ustępstwem wobec oczekiwań wielu obywateli Wielkiego Księstwa Litewskiego. Dawało im wszak poczucie, że Litwa nie straci tożsamości państwowej i poszanowane zostaną jej tradycje. W praktyce Zaręczenie obowiązywało tylko do lipca 1792 roku, kiedy została przegrana wojna w obronie Konstytucji, a król Stanisław August przystąpił do targowicy.

Historia pokazuje, że przez wiele lat nasze kraje łączyła szorstka przyjaźń.

Rzeczywiście. Często się mówi o litewskim partykularyzmie, a nawet separatyzmie w ramach jednej Rzeczypospolitej. Wiadomo, że związek Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego nie był równy, bo silniejszym partnerem w tym układzie była Korona. I to od początku, kiedy po unii lubelskiej wspólne państwo stało się faktem.

Czy Zaręczenie było równie istotne dla...