Sielski spektakl z szaleństwem w tle

autor zdjęcia: Mirosław Owczarek

źródło: Rzeczpospolita

"Między aktami" – czy to dziś daje się czytać? Ostatnia książka Virginii Woolf ma polską premierę po 67 latach od wydania angielskiego; tyle samo lat od samobójczej śmierci autorki.

Zaskakująca proza. Ciepła, liryczna, miejscami komiczna. Zlepek różnych konwencji, przy zachowaniu pozoru anachronicznej konstrukcji: klasyczna jedność miejsca, czasu, akcji. Z modernistycznymi wariacjami. Są monologi wewnętrzne i „pisanie strumieniem” (jak mówił Hrabal) świadomości. Woolf prekursorsko dorzuciła jeszcze inną materię – literacki chłam: cytaty z prasy, kiczowato-naiwne piosenki, pastisze głupawych salonowych komedii. Nadzienie, którym współcześni autorzy chętnie szpikują fabuły.

Krowa ma głos

U Woolf taki przekładaniec smakuje doskonale. To niemal reporterski obraz, szkic angielskiego społeczeństwa. Pole do obserwacji daje amatorskie przedstawienie odegrane w plenerze, w pewnej ziemiańskiej posiadłości. Atrakcja! Zbiera się cała okolica: klasa wyższa, średnia, stara rodowa szlachta, nowobogaccy, lud. Tematem spektaklu są… oni sami. Historia Anglii w kilkugodzinnym skrócie. Tak na scenie, jak na widowni celebrowane są rytuały wypracowane od stuleci. Wszystko, czego Virginia nienawidziła.

Niespodziewanie „Między aktami” zniknęła jej pogarda połączona z rozdygotaniem. O wojennym kataklizmie – jedynie subtelne wzmianki, aluzje. W pewnym momencie czyjeś słowa przecinają przelatujące po niebie samoloty – lecz czyż nie można tego odebrać jako ataku nowoczesności, której ulega nawet brytyjska konserwa? Albo...